ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ ЖӘНЕ ЕРЕЖЕЛЕРІ

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰБЫРЛАР

 

 

ТЕХНОЛОГИЧЕСКОЕ ОБОРУДОВАНИЕ И

 

Енгізілген күні 2003.04.01.

 

1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

 

Осы ережелер абсолюттік қысымы 0,001 МПа-дан (0,01 кгк/см²) 100 МПа қос. (1000 кгк/см²), дейінгі бастапқы, аралық және соңғы өнімді алуға, өңдеу мен тасымалдауға, сонымен бірге құбырларды жылу беруге, майлау мен жабдықтың жұмысына қажетті басқа да заттарды алуға арналған технологиялық жабдықтар мен технологиялық құбырларды (бұдан әрі «жабдықтар» мен «құбырлар») құрастыру жұмыстарын өндіруге және қабылдауға таратылады.

Ережелерді Қазақстан Республикасының аума­ғындағы жобалауға және жаңа құрылыс салуға, кеңейтуге, әрекеттегі кәсіпорындарды жаңғырту мен қайта жабдықтауға қатысатын барлық ұйымдар мен кәсіпорындар сақтауға тиіс.

ҚР Төтенше жағдайлар бойынша мемлекеттік қа­дағалау жөніндегі Департаменттің, ҚР Төтенше жағ­дайлар бойынша техникалық және кен бақылау агенттігінің  (Мемқалтехбақылау) бақылауындағы жабдықтар мен құбырларды құрастыру жұмыстары, соның ішінде пісіру мен пісірілген қосылымдардың сапасын бақылау, сондай-ақ жоғары қауіптілік құрал­дарын қабылдау сынақтары ҚР Мемқалтехбақылау ережелері мен нормаларына және «Төтенше жағдай­лардың алдын алу және жою жөніндегі Мемлекеттік инспекция органдарының бақылауындағы өнеркәсіп салаларында пайдаланылатын отандық, сондай-ақ шетелдік жоғары қауіптілік өнімдерінің жаңа үлгілері­нің топтық шығару және қолдану үшін  қабылдау сы­нақтарына жіберу және рұқсат беру тәртібі туралы» нұсқауға сәйкес жүргізілуге тиіс.

 

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

 

Ережелер Қазақстан Республикасының қолда­ныстағы заңнамасына сәйкес республикалық және мемлекетаралық стандарттарды пайдалана отырып әзірленген.

Ережелерді әзірлеу кезінде төмендегі нормативтік құжаттар мен материалдар пайдаланылған:

ҚР ҚНжЕ А.2.2.1-2001. Кәсіпорындардың, ғима­раттар мен имараттардың құрылысына жобалау-сме­талық құжаттаманы әзірлеу, келісу,бекіту тәртібі және құрамы туралы нұсқау.

ҚНжЕ 3.01-03-84. Құрылыстағы геодезиялық жұмыстар.

ҚР ҚБҚ 1.03-03-2001. Құрылыстағы геодезиялық қызмет және геодезиялық жұмыстар туралы ереже.

ҚР ҚНжЕ 1.03-06-2002. Құрылыс өндірісін ұйымдастыру.

ҚР ҚНжЕ 4.04-06-2002. Электротехникалық құрылғылар.

Ресми басылым

«Қазақстан Республикасындағы құрылыс объекті­лерін қабылдау жөніндегі қабылдау және жұмыс комиссиясының өкілеттіктерін, міндеттерін, сондай-ақ міндетті құрамын белгілеу ережелері», Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 15 қазандағы №1328 қаулысымен бекітілген.

ҚНжЕ 2.02-05-87. Динамикалық жүктемедегі машиналардың іргетастары.

ҚНжЕ 1.03-05- 2001. Құрылыстағы еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі

МСТ 17380-2001. Құбырлардың Py ≤ 10 МПа        [≤ 100 кгс/см²] болат жіксіз пісіру бөлшектері.

МСТ 24643-81. Өзара ауысымдықтың негізгі нор­малары. Нысанның  және беттік орналасулардың жіберілуі. Сандық мәндер.

МСТ3242-79. Пісіру қосылымдары. Сапаны бақы­лау әдістері.

МСТ 6032-89. Тоттануға төзімді болаттар мен балқымалар. Кристаларалық тоттануға қарсы төзім­ділікті анықтау әдістері.

МСТ 6996-66*. Пісіру қосылымдары. Механикалық қасиеттерді анықтау әдістері.

МСТ 7512-82*. Бұзбайтын бақылау. Пісіру қосы­лымдары. Радиографиялық әдіс.

МСТ 14782-86. Бұзбайтын бақылау. Пісіру қосы­лымдары. Ультрадыбыс әдістері.

МСТ 16037-80* Болат құбырларды пісіру қосы­лымдары. Негізгі типтері, құралымдық элемент­тері мен мөлшерлері

МСТ 22130-86. Болат құбырлардың бөлшектері. Қозғалмалы тіреулер мен аспалар. Техникалық шарттар.

МСТ 24379.0-80*. Іргетас бұрандалары. Техника­лық шарттар.

МСТ 24379.1-80. Іргетас бұрандалары. Жалпы құралымы және мөлшерлері.

МСТ 24444-87. Технологиялық жабдықтар. Құрас­тыру технологиясына қойылатын жалпы талаптар.

ҚН 527-80*. Ру 10 МПа дейінгі болат құбырларды технологиялық жобалау жөніндегі нұсқау.

ҚН 550-82. Пластмассадан жасалған болат құбыр­ларды технологиялық жобалау жөніндегі нұсқау.

ССТ 30-143-88. Технологиялық жабдықтар мен технологиялық құбырларды құрастыру. Жұмыс өнді­рісін жобалау.Әзірлеу тәртібі, құрамы және мазмұны.

ВҚН 003-88. Пластмассадан жасалған құбырлар құрылысы және жобалау.

ВҚН 478-86. Технологиялық жабдықтар мен тех­нологиялық құбырларды құрастыру жөніндегі өндіріс­тік құжаттама.

ҚР ТЖ жөніндегі Агенттігінің 1999 жылғы 29 қара­шадағы № 256 бұйрығымен бекітіліп, ҚР Әділет министрлігімен 2000 жылғы 6 наурызда тіркелген «Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөнін­дегі Мемлекеттік инспекция органдарының бақы­лауындағы өнеркәсіп салаларында пайдаланылатын отандық, сондай-ақ шетелдік жоғары қауіптілік өнім­дерінің жаңа үлгілерінің топтық шығару және қолдану үшін қабылдау сынақтарына жіберу және рұқсат беру тәртібі туралы» нұсқау.

3 АНЫҚТАМАЛАР

 

3.1 Жұмыстарды өндіру жобасы (ЖӨЖ) - бұл жұмыстардың өзіндік құны мен еңбек сыйымдылығын төмендетуге, объектілер құрылысының ұзақтығын қысқартуға, жұмыс сапасын жақсартуға және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін құрылыс-құрастыру жұмыстарын дайындаудың және орындаудың мейлінше тиімді әдістері анықталған объектінің құрылыс технологиясы мен ұйымдастыры­луы жөніндегі техникалық құжаттама.

3.2 Полиэтилен - шикізаты этилен болып табы­латын ақ түсті қатты материал.

3.3 Фторопластар - фтордан өндірілген этиленді қатардың барлық полимерлерінің  жалпылама техни­калық атауы.

3.4 Желі - тасымалданатын заттектің тұрақты параметрлері бар құбыр учаскесі.

3.5 Торап - мөлшерлері мен пішіндемесі бойынша жобалау жағдайына орнатылуы мүмкін құбыр желісі­нің бөлігі.

3.6 Блок - алмалы-салмалы және ажырағысыз қосылымдармен жинақталған бір немесе бірнеше түйіндерден, арматуралар мен құбыр кесінділерінен тұратын құбырлар желісі немесе оның бөлігі.

3.7 Шыбыртқы -  құбырды құрастыру орнындағы өз ара пісірілген бірнеше секциялар.

3.8 Секция - транспорттық габариттермен шектел­ген бір диаметрлі бірнеше құбырдан тұратын түзу же­лілі жинақтау бірлігі.

3.9 Пісіру - пісірілетін бөліктер арасындағы моле­кулярлық өзара әрекет арқылы құралым элементте­рінің ажырағысыз қосылымын алудың технологиялық процесі.

3.10 Түйістіре пісіру - пісірілетін бөліктерді қосу кезінде ерекше балқыту арқылы түйісу ұштарының беті бойынша өтетін ұштастықты жылулық пісіру.

3.11 Шашыранды пісіру - балқытылған бір бөлшек­тің аяғын балқытылған екінші бөлшектің соңына кіргі­зу арқылы құбырларды немесе бөлшектерді пісіру.

3.12 Айқастыра пісіру- пісірілетін бөлшектердің шеттерін бірін бірі жабатындай етіп, бір жақты немесе қос жақты балқыту арқылы пісіру.

3.13 Саңылау - пісіруге жиналған бөлшектердің пісірілген беттері арасындағы ара қашықтық.

3.14 Пісіру кернеуі - пісіру процесінен туындайтын пісіру қосылымындағы жеке кернеулер.

3.15 Рж- Жұмыс қысымы - құбырлардың армату­ралары мен бөлшектерді пайдаланудың берілген тәртібі қамтамасыз етілетін ең артық қысым.

3.16 Рш-Шартты қысым - берілген мөлшерлері бар, нақты материалдары мен сипаттамалары бойынша 20 °С температураға сәйкес келетін тығыз­дық есептеулеріне негізделген ортаның 20 °С темпе­ратурасы кезіндегі ең артық қысым.

3.17 Рсн.-сынамалы қысым - температурасы 5-тен кем болмайтын және 70 °С-тан аспайтын, немесе нормативтік-техникалық құжаттамада көрсетілген басқа температурадағы су арқылы арматура мен құбыр бөлшектерінің беріктігі мен тығыздығына гидравликалық сынау жүргізу кезіндегі артық қысым.

3.18 Dш-шартты өткел - қосылған құбырдың номиналдық ішкі диаметрі.

3.19 Беріктікті сынау - сынау кезінде құбыр жүйе­сінде жұмыс қысымынан асатын сұйықтық қысымы пайда болады.Бұл кезде құбыр материалында ақау­лар бар болған жағдайда жоғары кернеулер туындай­ды да, сол ақаулар орналасқан аумақтарда шоғыр­ланып, құралымның бүлінген бөлігін бұзады.

3.20 Тығыздықты сынау - құбыр жүйесінің тығыз­дығын анықтау мақсатында байқау жүргізіліп отырған құбырда сұйықтықтың жұмыс қысымы пайда болады.

3.21 Герметикалығын сынау - сыналып отырған құбырда ауа мен инертті газ арасында жұмыс қысы­мы пайда болып, одан соң, құбыр құбыр ағытылып, сол қысымда кем дегенде 24 сағат ұсталады. Құбыр­дың герметикалығы туралы сынау уақытында қысым­ның түсу көлемі бойынша қорытынды жасайды. Сынаудың бұл түрі жүйедегі ұсақ тығыздығы елеусіз жағдайдың өзін анықтауға мүмкіндік береді.

 

4 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

 

4.1 Жабдықтар мен құбырларды құрастыру жұмыстарын өндіру кезінде құрылыс өндірісін ұйымдастыру жөніндегі ҚР ҚНжЕ 1.03-06-2002 талап­тарын, ҚР ҚНжЕ 1.03.05-2001 стандарттарына, тех­никалық шарттар мен ҚНжЕ 1.02.01-2001 сәйкес бекі­тілген ведомстволық нормативтік құжаттарға сәйкес талап­тарды, сондай-ақ еңбекті қорғау, техника және өрт қауіпсіздігі жөніндегі ережелер мен нормативтік-техникалық құжаттарды  сақтау керек.

4.2 Жабдықтар мен құбырларды құрастыру жұ­мыстары бекітілген жобалық-сметалық және жұмыс құжаттарына, жұмыстарды өндіру жобасына (ЖӨЖ) және өндіруші-кәсіпорынның құжаттарына сәйкес жа­салуы тиіс.

Импорттық жабдықтарды құрастыру кезінде өнді­руші-кәсіпорынның тауарға ілеспе құжаттамасының құрамында Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілінде және/немесе орыс тілінде ресми аудармасы болуға тиіс, сондай-ақ егер бұл жабдықтың жоғары қауіптілігі болса, кентехбақылаудың аумақтық органдарынан қабылдау сынақтарына жіберу үшін рұқсат алынуға тиіс.

4.3 ЖӨЖ құрамы объектінің түріне, күрделілігіне және құрастыру жұмыстарының еңбеке сыйымдылы­ғына қарай ССТ 36-143-88 бойынша қабылданады.

ЖӨЖ құрамында әзірленетін құжаттар мен басқа да материалдардың тізімі:

- титулдық парақ;

- құжаттар тізімдемесі;

- түсіндірме жазбахат;

- бас жоспардың құрастыру құрылысы;

- құрастыру жұмыстарын жасаудың күнтізбелік жоспары;

- жабдықтарды, құрылымдар мен құбырларды, соның ішінде жиынтық блоктарды құрастыруға тап­сыру кестесі;

- негізгі тетіктердің қозғалыс кестесі;

- жұмысшы кадрлардың қозғалыс кестесі;

- жабдықтарды құрастыру жөніндегі нұсқаулар;

- жабдықтарды, құрылымдарды, жиынтық блок­тарды құрастыру сұлбалары;

-  жабдықтарды құрастырудың технологиялық карталары;

- құрастыру құрылғыларының, жеке жайындау құралдары мен жабдықталуының жұмыс сызбалары;

- құбырларды құрастыру жөніндегі нұсқаулар;

- құбырларды (соның ішінде тіреулік құрылымдар­ды) құрастырудың сұлбалары;

- құбырларды құрастырудың технологиялық кар­талары;

- пісіру жұмыстарын жүргізу туралы нұсқаулар;

- құбыр желілерінің пісіру қосыламдары бойынша негізгі деректер;

- пісіру жұмыстары бойынша тізімдемелер (пісіру, термоөңдеу бойынша жұмыс көлемдері, пісіру қосы­лымдарының сапасын бақылау, еңбек сыйымдылы­ғы, пісіру және көмекші материалдар, жұмыстарды өндіруге арналған жабдықтар);

- металл және металл емес құбырлар қосылым­дарын пісірудің технологиялық карталары;

- құрастыру жұмыстары көлемінің тізімдемесі (тех­нологиялық желілер, цехтар, құрылғылар бойынша);

- құрастыру жабдықтары мен құрылдарының тізімдемесі;

- материалдар мен сатылып алынатын бұйымдар­дың тізімдемесі;

- уақытша қоректендіруші электр желілерінің сұл­басы.

4.4 Жабдықтар мен құбырларды құрастыру құры­лыстың тораптық тәсілінің және құрастырудың жинақты-блокты әдісінің негізінде жүзеге асырылуға тиіс.

 

Ескертулер:

1 Құрылыстың тораптық әдісі құрылыс-құрастыру жұ­мыстары аяқталған соң техникалық дайындығы автоном­дығы, объектінің жалпы дайындығына байланыссыз, іске қо­су жұмыстарын жасауға, агрегаттардың, механизмдер мен қондырғыларды жеке сынау мен кешендік сынауға мүмкіндік беретін жұмыстарды құрылыс объектісін іске қосу кешенін өзара байланысқан технологиялық тораптарды - құрылым­дық және технологиялық ерекше объектілерге бөліп құрылыс-құрастыру жұмыстарын ұйымдастыру түсініледі.

2 Құрастырудың жинақты-блокты әдісі деп жабдықтар мен құбырларды құрастыруды құрылыс алаңындағы жұ­мыстарды жабдықтарды, құбырлар мен құрылымдарды жабдықтаушы-кәсіпорындарына, сонымен бірге құрылыс индустриясының құрастыру-жинақтау кәсіпорындарында және құрылыс құрастыру ұйымдарында құрылысқа блок қондырғыларының жиынтығы түрінде жеткізілетін блоктарға агрегаттаумен өнеркәсіптік өндіріс жағдайларына барынша (мүмкіндігінше толық) ауыстыру түсініледі.

 

4.5 Осы Ережелердің 4.2-тармағына сәйкес құрас­тыру ұйымына берілетін құжаттарда:

а) агрегатталатын техникалық блоктар мен ком­муникациялар блоктарының, олардың құраушы бө­ліктерін номенклатура мен техникалық талаптардың негізінде құрастыру жұмыстарын жүзеге асыратын мердігер мен тапсырушының жоғары тұрған ұйымы­мен өзара келісілген немесе бекітілген талаптардың негізінде қолданылуы;

б) құрылыс объектісін технологиялық тораптарға бөлу, олардың құрамы мен шекарасын жобалау ұйы­мы құрастыру жұмыстарын жүзеге асыратын ұйым мен тапсырыс берушімен келісе отырып анықтайды;

в) ғимараттардың қабырғалары мен аралық жабындарында қажет болған жағдайларда құрастыру ойықтарын және бұрылыс әдісімен құрастыру үшін тіреу құралымдарында топсалы құрылғылар жасап және тағы құрастыру барысында пайда болатын қосымша уақытша жүктерді қабылдайтын құрылыс құрылымдарын нығайтып технологиялық блоктары мен коммуникациялық блоктарын құрастыру орнына жинақталған түрде беру мүмкіндігі; ауыр салмақты мен ірі габаритті жабдықтарды және жүккөтергіштігі үлкен крандарды ауыстыру үшін тұрақты не уақытша жолдар;

г) жабдықты құрастыру үшін ішкі геодезиялық бө­лу негіздерін және геодезиялық бөлу жұмыстарында­ғы орындау дәлдігі есептелетін шек бойынша мәлі­меттер қарастырылуға тиіс.

Көрсетілген құжаттама немесе оның бөлігі, тапсы­рыс берушінің келісімі бойынша, құрастыру ұйымы­ның тиісті лицензиясы бар болған жағдайда, жеке әзірленуі мүмкін.

4.6 Бас мердігер құрылысты ұйымдастыру жоба­сы бойынша қарау және қорытынды жасауға, ғима­раттар мен имараттардың құралымдық шешімдеріне және жұмыстарды жинақты-блокты және тораптық әдістерімен жасаудың негізгі ережелері мен мүмкін­діктері анықталатын технологиялық үйлестіруге құ­растыру ұйымын қатыстыру керек. Құрастыру ұйымы жобаны қарау және ол бойынша қорытынды жасау кезінде қатысуға құқылы.

4.7 Жабдықтарды, құбырларды және құрастыру үшін қажетті жинақтаушы бұйымдармен материал­дарды жеткізуді құрастыру ұйымымен келісілген кесте бойынша жүзеге асыру керек, онда құрастыру ұйымымен жасалуға жататын блоктар спецификация­сына енгізілген машиналар, аппараттар, арматура­лар, құрылымдар, бұйымдар мен материалдарды жеткізіп беруі бірінші кезекте қарастырылуы керек.

Құрастыру ұйымы тапсырыс берушінің және бас мердігердің келісімі бойынша объектіні жөнделуші жабдықпен жинақтауды жеке жүзеге асыра алады.

4.8 Жабдықтар мен құбырларды құрастыру жұ­мыстары аяқталды деп осы ережелердің 8-бөліміне сәйкес орындалған жеке сынақтардың аяқталуы және жұмыс комиссиясының жабдықтарды қабылдау актісіне қол қойғаны саналады.

Құрастыру ұйымы құрастыру бойынша жұмыстар­ды аяқтаған соң, яғни жеке сынаулар аяқталғаннан кейін және жабдықтар мен құбырларды кешенді сынамалауға қабылдағанда, тапсырыс беруші мін­детті 1-қосымшаға сәйкес жабдықты кешенді сына­малау байқауын жүргізеді.

4.9 Құрылыстың әрбір объектісінде жабдықтар мен құбырларды құрастыру барысында ҚР ҚНжЕ 1.03-06-2002 сәйкес құрылыс өндірісін ұйымдастыру бойынша жұмыстар өндірісінің жалпы және арнайы журналдары жүргізілуі керек және олардың түрлері мен мазмұны міндетті 2-қосымшаға сәйкес келуге тиіс, ал оның пішіндері (үлгілері) ведомстволық нормативтік құжат­тармен тағайындалу қажет.

 

5 ҚҰРАСТЫРУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУГЕ ДАЙЫНДЫҚ

 

5.1 Жалпы талаптар

 

5.1.1 Жабдықтар мен құбырларды құрастыруға дейін (алдында) құрылыс өндірісін ұйымдастыру бойынша ҚР ҚНжЕ 1.03-06-2002 мен осы ҚНЖЕ сәй­кес дайындық жасалуы тиіс. Құрылысты ұйымдасты­ру жобасын (ҚҰЖ) жоба құрамында жобалау ұйымы әзірлейді және тапсырыс берушімен, бас мердігерлік ұйыммен келісіледі. ҚҰЖ бойынша жұмсалатын шы­ғындарды жобалау ұйымы объект бойынша жиынтық сметалық есептеу құрамына енгізеді.

5.1.2 Жалпы ұйымдастыру-техникалық дайындық кезінде: 

а) технологиялық желіге, технологиялық торапқа, технологиялық блокқа жабдық жинақтарын жеткізіп тұрушылығы ескерілген тапсырыс берушінің қам­сыздандырушылығымен объектіні жабдық және материалдармен қамтамасыз ету шарттары;

б) құрастыру жүйелілігін және ілеспелі арнайы құрылыс және іске қосу-дайындау жұмыстарын еске алып жабдықтар, бұйымдар және материалдарды жеткізіп тұру мерзімдерін анықтайтын кестелер;

в) құрастыруға жататын жабдықты жеткізуге құрастыру-технологиялық талаптарды анықтайтын МСТ 24444-87 және техникалық шарттардың талап­тарын ескере отырып, жабдықтың зауыттық дайын­дығының деңгейі;

г) дайындаушы-кәсіпорынның қамқоршы-құрасты­ру қызметшілерін қатыстырумен құрастыратын жаб­дықтардың тізімі;

д) ірі габаритті және ауыр салмақты жабдықты құ­растыру орнына тасымалдау шарттары тапсырыс бе­рушімен анықталуға, бас мердігермен және құрастыру ұйымымен келісілуге тиіс.

5.1.3 Құрастыру ұйымының жұмыс өндіру дайын­дығы кезінде:

а) жабдықтар мен құбырларды құрастыру жөнін­дегі ЖӨЖ бекітілуге;

б) жабдықтарды, құбырларды және құрылымдар­ды, блоктарды жинауға (технологиялық және комму­никациялық) ірілендіріп құрастыруға арналған алаң­шалар дайындау бойынша жұмыстар орындалуға;

в) ЖӨЖ қарастырылған жүк көтергіш, көлік құрал­дары, жабдықтар мен құбырларды құрастыру және жеке сынауға арналған қондырғылар, инвентарлық өндірістік және санитарлық-тұрмыстық ғимараттар мен имараттар; блоктарды (технологиялық және коммуникациялық) жинау құбырлар мен металл құра­лымдарын әзірлеуге арналған өндірістік база дайын болуға;

г) еңбекті қорғау, техника және өрт қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі нормалар мен ере­желерде қарастырылған шаралардың орындалуға тиіс.

5.1.4 Құрастыру жұмыстарын өндіру дайындығы кестеге сәйкес жүргізілуге тиіс және оған: тапсыру­шымен жабдықты, бұйымдар мен материалдарды құ­растыруға беруді, құрастыру ұйымымен бас мерді­герден жабдықтар мен құбырларды құрастыру үшін өндірістік ғимараттарды, имараттар мен іргетастарды қабылдауы; құбырлар мен құрылымдар дайындауы; технологиялық блоктар, коммуникациялар блоктарын жинауы және жабдықтарды ірлендіріп жинақтауы; жұ­мыс аймағына жабдықтарды, құбырлар мен құры­лымдарды жеткізуі кіруге тиіс.

 

5.2 Жабдықтарды, бұйымдар мен материал­дарды құрастыруға тапсыру

 

5.2.1 Тапсырушымен (бас мердігермен) жабдық­тар, бұйымдар мен материалдар тапсырылғанға дейін құрастыру ұйымына:

а) технологиялық жабдық пен арматураға -     МСТ 24444-87 және осы Ережелердің 4.2-тармағына сәйкес ілеспе құжаттар;

б) 10 МПа (100 кгк/см²) жоғары Р_У құбырлардың құрастыру бірліктеріне - құбырлардың, тіреу мен аспа (ілме) құрастыру сызбалары және олардың  ма­териалдарының ерекшелігі мен сапасын куәландыра­тын, жұмыс параметрлдері, құрастыру және сынау нормалары көрсетілген құжаттар;

в) материалдарға - жабдықтаушы-кәсіпорынның сертификаттары ұсынылуға тиіс.

Бұдан тысқары құрастыру кезеңіне тапсырыс бе­руші дайындаушы-зауыттың төмендегідей жиынтық құжаттамасын тапсырады: жеткізу жиынтығына кіре­тін машиналардың, аппараттардың, бақылау-өлшеу құралдарының төлқұжаттары, жеке блоктармен түс­кен жабдықтардың жинақтау сызбалары, машиналар мен аппараттарды жинауға рұқсат берілген форму­лярлар, жабдықты жинау, пісіру, жіберу және сынау жөніндегі зауыт нұсқаулықтары.

Жабдықтаушы-кәсіпорнының құжаттары болмаған жағдайда, оларды мазмұны бойынша сәйкес келетін тапсырушының жауапты өкілінің қолы қойылған құжаттармен ауыстыруға болады.

Ілеспе құжат бойынша құрастыру жүзеге асыры­латын жабдықтардың, бұйымдар мен материалдар­дың жұмыс құжаттамасына олардың таңбаларының, мөлшерлері мен басқа да сипаттамаларының сәйкес­тігі тексерілуге тиіс.

5.2.2 Жабдықтар, бұйымдар, материалдар құрас­тыруға жұмыс сызбаларына сәйкес блоктарға және технологиялық тораптарға жинақ түрінде тапсыры­луы керек. 10 МПа (100 кгк/см² ) артық Р_y құбырлар­ды құрастыруға құрастыру бірліктеріне жинақталған түрде тапсырады.

Жабдықтарды, бұйымдар мен материалдарды тапсыру тәртібі « ҚР күрделі құрылысқа мердігерлік ету шарттары туралы Уақытша ережелермен» және «ҚР Бас мердігерлер мен қосалқы мердігерлік ұйым­дардың өзара қатынасы туралы ережелермен» белгіленеді.

5.2.3 Жабдықты құрастыруға тапсырғанда оны қа­рау, жинақтылығын (құрастырма бірліктері бөлшек­терге ажыратусыз) және ілеспе құжаттардың жұмыс сызбаларының, стандарттардың, техникалық шарт­тар мен басқа да құрастыру-технологиялық талап­тарын анықтайтын құжаттардың талабына сәйкестігін тексеру, дайындаушы-кәсіпорындарының кепілдігі бо­луы мен қызмет ету мерзімін тексеру жүргізіледі.

Жабдықтарды қабылдау кезінде кепілдік мерзімі өткенге дейін анықталған ақауларды жою жеткізуші­нің шарт жасасу кезінде айтылуға тиіс міндеті болып табылады.

Жабдықты құрастырушыға тапсырғанша кепілдік мерзімі өтіп кеткен жағдайда ақауларды жою тапсы­рыс берушімен жүргізіледі, ал егер бекітілген шартта жеткізу мердігермен немесе құрастыру ұйымымен қаралса, ақауларды жою солардың міндеті болып табылады.

5.2.4 Техникалық шарттарында көрсетілген кепіл­дік мерзімі өтіп кеткен жабдықтар мен бұйымдар, ал мұндай нұсқаулар болмаған жағдайда - жыл өтіп кет­кеннен кейін, ақауларды жою, сынау және пайдалану құжаттарында қарастырылған басқа да жұмыстар өткізілгеннен кейін ғана құрастыруға қабылдауға бо­лады. Өткізілген жұмыстардың нәтижелері осы ере­женің 5.2.1.-тармағына сәйкес формулярға, төлқұжат­тарға және басқа да ілеспе құжаттарға сәйкес жазы­луы тиіс.

5.2.5 Құрастыруға қабылданған жабдықтар, бұйымдар мен материалдар дайындаушы-кәсіпорны мен ЖӨЖ талаптарына сәйкес сақталуы керек.

Сақтау кезінде  қарау мүмкіндігі қамтамасыз етілуге тиіс, механикалық бүліну, ылғал тию мен ішкі жағының шаңдануын болдырмайтын жағдайлар жасалуға тиіс.

 

5.3 Ғимараттарды, имараттарды және іргетас­тарды құрастыруға қабылдау

 

5.3.1 Жабдықтар мен құбырларды құрастыруға тапсырылатын ғимараттар мен имараттарда ЖӨЖ-да қарастырылған құрылыс жұмыстары орындалуы тиіс, соның ішінде осы ереженің 5.1.3-тармағында көрсетілген, жер- асты коммуникациялары өткізілген, жобалық белгілерге дейін топырақ қайта көмілген жә­не тығыздалған, еден жабындары мен арналар асты­на тұтастырғыштар жасалып, кран асты жолдары мен бір рельсті аспалы жолдар дайын болып және қабыл­данып, құбырларды орнату үшін тесіктер жасалып, олардың астына тіреу орнату үшін салма бұйымдар орнатылуы керек, іргетастар мен басқа да құралым­дар қалыптардан босатылған және құрылыс қоқысы­нан тазартылған, ойықтар қоршалған, науалар мен қақпақтар жабылу керек

Жабдық пен құбырлар орнатылатын ғимараттар­да олардың техникалық шарттарында тазалыққа, температура режимі және басқа да арнайы талаптар қарастырылған болса құрастыруға тапсырғанда бұл шарттардың сақталуы қамтамасыз етілуі тиіс.

5.3.2 Жабдықтардың іргетастары жобаға сәйкес орындалуға тиіс және беттері сызатсыз, бұрыштары мен жалаңаш арматуралары бүлінбеген болуы қа­жет. Іргетастарды құрастыруға тапсырғанша олар­дың жер жұмыстары кезінде пайда болған ойықтары толтырылуға, қалыптары алынуға, тығындары шыға­рылуға және беті құрылыс қоқыстарынан тиянақты түрде тазартылуға тиіс. Анкерлік бұрандаларға арналған құдықтар да осылайша тазартылуға тиіс. Динамикалық жүктемелері бар машиналарға арнал­ған іргетастар ҚНжЕ 1.03-03-2001 талаптарына сәй­кес келуге тиіс.

Жабдықтар мен құбырларды құрастыруға тапсыры­латын ғимараттарда, имараттарда, іргетас пен басқа да құралымдарда құрылыстағы геодезиялық жұмыс­тардың ҚНЖЕ 3.01.03-84 және ҚР РДС 1.03-03-2001 белгіленген тәртіпте және қажетті дәлдікпен құрасты­рылатын элементтердің жобалық жағдайын анықтай­тын осьтер мен биіктік белгілері түсірілуі керек.

Жабдық орнату үшін дәлдігіне қатаң талаптар қойылатын іргетастарда және тағы ұзын бойлық жаб­дықтарды орнату үшін осьтер мен биіктік белгілері салма металл табақшаларға түсірілуі керек.

Жабдықтарды орнататын іргетастардағы биіктік белгілері, құюды қажет ететін, жұмыс сызбаларында көрсетілген жабдықтардың тіреуіш бетінің белгісінен 50-60 мм төмен, ал жабдықтың шығыңқы қырлары орналасқан жерлерде - сол қырлар белгісінен 50-   60 мм төмен жасалуы тиіс.

5.3.3 Құрастыруға тапсырылатын іргетастарда іргетастық бұрандалар мен салма бөлшектер, егер оларды орнату іргетастың жұмыс сызбаларында қа­растырылса, орнатылуы тиіс, құдықтар жасалып не­месе іргетас бұрандаларына ұңғымалар бұрғылануы тиіс.

Көпшілік жағдайларда МСТ 24379.0-80* және    МСТ 24379.1-80 сәйкес іргетастық бұрандалармен қа­тайтып бекітеді. Оларды кондуктор бойынша бел­гілеп, іргетасты бетондау кезінде құяды. Сондай-ақ мұндай бұрандалар жабдықтарды орнатқаннан кейін бетон қоспасымен толтырылатын құдықтарды қарас­тыратын іргетасты дайындаған кезде қолданылады.

Іргетасқа дірілдік және динамикалық жүктеме түсіретін технологиялық жабдықтарды бекіту кезінде анкерлік бұрандалар орнатылады. Бұрандалардың мұндай құралымы оларды жүйелі түрде қарап бақы­лап отыруға және қажет болған жағдайда ауыстыруға мүмкіндік береді.

Технологиялық жабдықтарды бұрандалармен ор­натудың бұрғыланған тесікке арнайы желіммен шекі­мелеп бекіту нұсқасы да орындалуы мүмкін. Бұл нұс­қа жабдықтың мейлінше дәл орнатылуын қамтама­сыз етеді.

Жабдықты дюбель шегелермен және өзі анкерле­нетін әр түрлі құрылымдағы бұрандалармен бекіткен­де жабдықты орнатқаннан кейін бірден жүктеме түсі­руге және сынауға болады.

Егер жұмыс сызбаларында іргетастың сілемінде қалатын іргетас бұрандалары үшін кондукторлар қа­растырылса, бұл кондукторларды және оларға бекі­тілген іргетас бұрандаларын орнатуды жабдықты құ­растыратын ұйым жүзеге асырады. Іргетастарда ұң­ғымаларды бұрғылау, желіммен және цемент қоспа­ларымен бекітілетін іргетастық бұрандалар орнатуды құрылыс ұйымы орындайды.

Іргетасқа құйып бекітілген іргетас бұрандалары­ның іргетастан шығып тұратын бөліктері тоттанудан қорғалуы керек.

5.3.4 Ғимараттарды, имараттар мен құрылыс құ­рылымдарын құрастыруға тапсыру-қабылдау кезінде іргетас бұрандаларының, жабдықтар мен құбырлар­дың салма және басқа да бекіту бөлшектерінің ор­наласатын атқарушы сұлбасы да берілуі тиіс.

Нақты мөлшерлердің жұмыс сызбаларында көрсетілген шамалардан ауытқуы ҚНжЕ белгіленген көлемнен асуға тиіс емес.

5.3.5 Технологиялық торапты құратын жабдықтар мен құбырлар кешенін орнатуға қажетті ғимараттар, имараттар мен іргетастар құрастыруға қабылдауға бір мезгілде ұсынылуы керек.

 

5.4 Құбырлардың жинақтау бірліктерін дайындау

 

5.4.1 Құбырлардың жинақтау бірліктерін дайын­дау технологиясына екі кезең кіреді: элементтерді дайындап, оларды соңынан жинау және жинақтау бірліктерін пісіру.

Құбырлардың жинақтау бірліктерін жасау бөлшек­тік сызбаларға, МСТ 16037-80* және ведомстволық нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес жаса­луы тиіс. Ажырамайтын қосылыстар осы ереженің 7- бөлімінің талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.

5.4.2 Құрастыруға берілетін құбырлардың жинақ­тау бірліктері бөлшектік сызбалардың спецификация­сы бойынша жинақталған болуы тиіс, пісірме түйістер пісірілген және тексерілген; беттері астарланған (пісі­ру жиектерінен басқа); құбырлардың тесіктері тығын­дармен жабылуы тиіс.

5.4.3 Құрбылардың элементтері мен жинақтау бір­ліктері өлшемдерінің жобаланған мөлшерден ауытқуы әрбір метрге 3 м ± 5 мм-ден және әрбір келесі метрге қосымша ± 2 мм-ден  аспауы керек, бұл жағдайдағы жалпы ауытқу ± 10 мм-ден аспауы керек. Түйіскен жердің екі жағынан 200 мм қашықтықта өлшенген жи­налған элементтер мен жинақтау бірліктерінің мүмкін ауытқуы 0,5 мм-ден аспауға тиіс. Өлшеу құбыр шеңбе­рін бойындағы үш-төрт нүктеде сызғышпен жүргізіледі. Элементтер мен жинақтау бірліктері шеттерінің ұзындығы 100 мм-ден кем емес негізгі бетке бұрыштық қою арқылы өлшенген өске перпендикуляр түспеуі (қиғаштануы) сыртқы диаметрге байланысты:

аспауға тиіс.

Тесіктің осінен құбыр бөлшектері шеттерінің бет жағының перпендикулярлығы мен параллельдігінің жіберілу мүмкіндіктеріі МСТ 24643-81, МСТ 17380-01 және т.б. көрсетілген.

 

5.5 Технологиялық блоктар мен коммуникация  блоктарын жинау

 

5.5.1 Құрастыруды бастар алдында құбырлардың дайын түйістерін  блоктарға, ал құбыр секцияларын шыбыртқыларға ірілетеді. Құбырлар түйіндерінің ірі­летілген жинағын пісіру кезіндегі бөлшектердің, эле­менттердің, түйіндердің, құбырлар мен арматураның дұрыс орналасуын қамтамасыз ететін арнайы стенд­тер мен құралдарды қолдану арқылы қатты жақсы істелген стеллаждарда жүзеге асырады.

5.5.2 Блок құрамында құбырларды жинау мен пісі­руді осы ереженің 5 және 7-бөлімдерінің талаптары­на сәйкес жасау керек.

Блокта аспаптарды, бақылау мен басқару құрал­дарын, электротехникалық қондырғылар мен авто­маттандыру жүйелерін орнату электротехникалық қондырғыларды құрастыру және автоматтандыру жүйелерін құрастыру бойынша ҚР ҚНжЕ 4.04-06-2002 талаптарына сәйкес жасалуы тиіс.

5.5.3 Құбырлар тораптары мен блоктарының мас­сасы крандардың және басқа да такеллаждық жаб­дықтардың жүк көтерушілігіне сәйкес келуге тиіс. Блокты көтеру және орнату кезінде оның сынуын немесе қалдық деформациясын болдырмау үшін қажетті қаттылығы мен беріктігін сынау қажет.

5.5.4 Дайын блокта барлық темір ұсталық және пі­сіру жұмыстары аяқталуға, түйістерді жылумен өңдеу жүргізілуге (егер бұл жобада және техникалық шарт­тарда қарастырылса), пісіру сапасы тексерілуге тиіс, барлық фланцты қосылымдар төсемдердің орнаты­луы арқылы толық тартылуға тиіс. Технологиялық блоктар жинақталып болған соң сынақтан өтіп, сыр­ланып, ал саңылаулары тығындармен жабылуы тиіс.

Блоктарды немесе олардың жинақтау бірліктерін санауды осы ереженің 8-бөлімінің талаптарын сақтау арқылы жүзеге асырады.

Коммуникациялар блоктарының жабдықпен қосылмаған жинақтау бірліктері, жабдықтар алдына және жапқыш арматураның ашық күйіне тығын орнату арқылы жобалық жағдайына орнатылғаннан кейін сыналады.

5.5.5 Жиналған блоктарды сақтауда осы ереженің 5.2.5-тармағының талаптары сақталу керек.

5.5.6 Коммуникациялар блоктарындағы құбырлар тұрақты тіреулерге бекітілуге және орнатылуға тиісті.

 

6 ҚҰРАСТЫРУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ

 

6.1 Жалпы талаптар

 

6.1.1 Жабдықтар мен құбырларды тиеу, түсіру, орнын ауыстыру, орнату мен дұрыстауда олардың түгелдігі қамтамасыз етілуі керек. Алаң ішіндегі тасымалдау, орнату және дұрыстау ЖӨЖ-ге сәйкес жасалады.

6.1.2 Жабдықтар, құбырлар, технологиялық блок­тар мен коммуникациялар блоктары бұл мақсатқа ар­налған бөлшектерге немесе дайындаушы-кәсіпорны­ның белгілеген жерлерінде берік ілмектенуі тиіс. Жабдықтар мен құрбыларды ілмектен босатуды оларды берік бекіткеннен кейін немесе тұрақты орнатқаннан кейін жасау керек.

6.1.3 Жабдықтар мен құбырларды ауыстыру мен орнатуға және құрастыру жұмыстарының құрылдары­на байланысты пайда болатын құрылыс құрылымда­рына түсетін жүктер жұмыс сызбаларында көрсетіл­ген мүмкін құрастыру жүктерінен (шамасы, бағыты және күш түсіру орны бойынша) аспауы керек. Жүкті көбейту мүмкіндігі жобалық ұйыммен және жалпы құ­рылыс жұмыстарын орындайтын ұйымымен келісілуі керек.

6.1.4 Бекітілген тәртіппен келісілген мемлекеттік және салалық стандарттар мен техникалық шарттар­мен қарастырылған жағдайларды есепке алмағанда құрастыру кезіндегі жабдықтар мен құбыр арматура­сы бөлшектеу мен тексеруге жатпайды.

Осы ережелердің 5.2.4.-тармағында аталған жағ­дайларды есепке алмағанда дайындаушы-кәсіп­орнынан сүргіштеліп түскен жабдықты бөлшектеуге тыйым салынады.

6.1.5 Жобалық орнына орнатылудың алдында жабдықтардың және құбырлардың сыртқы беттері бұзылудан қорғайтын майлар мен жабындардан та­зартылу керек, жабдықты құрастыру және пайдалану процесінде қорғаушы құрамдармен қаталып қалатын беттерді қоспағанда.

Жабдықтардың қорғаныш жабындары, қағида бойынша, жеке сынаудың алдында дайындаушы- кәсіпорнының құжаттарында келтірілген нұсқауларға сәйкес жабдықты бөлшектемей жойылуы керек.

6.1.6 Ластанған, деформацияланған, қорғаныш жабындары мен өңделген беттерінің зақымдануы мен басқа да ақаулары бар жабдықтар мен құбыр­лар бұзушылықтары мен ақауларын жойғанға дейін құрастыруға жатпайды.

6.1.7 Жабдықтар мен құбырларды құрастырғанда орындалған жұмыстар сапасының операциялық бақылауы жүзеге асырылуы керек. Табылған ақаулар келесі операциялар басталғанға дейін жойылуға тиіс.

6.1.8 Жабдықтар мен құбырларды пайдалану шарттарында қарастырылған сыртқы ауа температу­расынан төмен немесе жоғары құрастыру жұмыс­тары олардың бұзылмаушылығын қамтамасыз ететін шараларды қадағалай отырып жүргізілуі керек.

 

6.2 Жабдықтарды құрастыру

 

6.2.1 Жабдықтар ластану мен майлы дақтардан тазартылған іргетаста орнатылуы тиіс.

6.2.2 Жабдықтарды дұрыстау дайындаушы-кәсіп­орнының құжаттарындағы нұсқауларға және жұмыс сызбаларына сәйкес осьтер мен белгілердің арнайы бекітілген таңбалары мен реперлеріне (қажетті дәл­дікте) қатысты тура немесе дұрысталатын жабдық кинематикалық немесе технологиялық байланыста ертерек орнатылған жабдыққа тура жүргізілуге тиіс.

6.2.3 Жоғары сенімділік пен бекітудің қаттылығын талап ететін машиналар мен тетіктерді уақытша тіреуіш элементтері бар бетон құюға, сондай-ақ тіке­лей іргетасқа толық сүйене отырып, орнатады. Бетон құюға дейінгі соңғы бекітуді талап етуші аппараттар­дың аралас тіреуіштерімен (бетон құюға және тұрақ­ты тіреуіш элементтеріне) құрастырады.

Орындары мен қайта орналастыруларын жиі рет­теуді талап ететін жабдықтарды құрастыру кезінде тұрақты тіреу элементтеріне бетон құюсыз жергілікті тіреуіш арқылы орнату тәсілі қолданылады.

6.2.4 Жабдықтарды уақытша тіреу элементтеріне орнату деформация болдырмауға және оны құйып бекіткенге дейін сенімділігін қамтамасыз етуге тиіс.

6.2.5 Жабдықтың тіреуіш беті оның іргетаста орналасуын реттегеннен кейін тіреу элементтеріне, реттегіш бұрамалар - тіреу табақтарына, ал тұрақты тіреу элементтері (бетон тұғырық, металл төсемдері) - қалыңдығы 0,1 мм щуппен тексерілетін іргетас бетіне тығыз жанасу керек.

6.2.6 Құрастырылатын жабдықты дұрыстау үшін уақытша тіреу элементтерін пайдаланғанда жабдық­тың жылжып кетуін болдырмау мақсатында бетон құю барысында сомындарды алдын-ала тарту керек. Ақырғы тарту дайындаушы-кәсіпорнының техникалық құжаттарына сәйкес құю материалы жобаның 70 % кем емес беріктікке жеткеннен кейін жасалуы керек.

Дұрыстау үшін тұрақты тіреу элементтерін пайда­лану кезінде сомындарды ақырғы тарту бетон құйған­ша жасалады.

Жабдықты дұрысталғаннан кейін және іргетасқа бекітілген соң оның қондырғысының тексеру актісі жасалу керек.

6.2.7 Жабдықтарды құю құрастыру ұйымының жазбаша хабарламасынан кейін 48 сағаттан кешіктір­мей, оның өкілінің қатысуымен құрылыс ұйымымен орындалуы керек.

6.2.8 Құйылған бетонды бабына келтіру мен оның күтімі бетон жұмыстарын жүргізу жөніндегі ҚНжЕ және ЖӨЖ талаптарына сәйкес жасалуы керек.

 

6.3 Құбырларды құрастыру

 

6.3.1 Құбырларды құрастыруды құрастыру жұ­мыстарының ең үлкен механизациялы құбырлардың ерекше дайын жинақтау бірліктерімен және және олардан жиналған блоктармен жүргізу қажет. Құбыр­лардың төсеміне кеңістіктегі құбырлардың орнала­суын анықтайтын олардың трассаларының (осьтері­нің) және жеке нүктелердің бөліктері алдында болуға тиіс. Құбырлардың орналасуы трассаларды бөлу кезінде сызбалар нұсқауларына сәйкес еңістер еске­ріледі, бұрылыс орындары, сондай-ақ құбырлардың жапсарлас желілерінің орналасуы белгіленеді.

6.3.2 Құбырларды тек тіреулерге бекітілген жаб­дықтарға ғана қосуға рұқсат етіледі. Құбырларды жабдықтарға қисайтылмай және қосымша керусіз қосу керек. Жылжымайтын тіреулер құбырлар мен жабдықтармен қосылғаннан кейін тіреуіш құрылым­дарға бекітіледі.

Құбырлардың жинақтау бірліктерін жобалық орнына орнатардың алдында фланцелі қосудағы бұрандалардың сомындары тартылған және пісіру түйістері пісірілген болуы керек.

6.3.3 Жылжымалы тіреуіштер мен олардың бөл­шектері тіреулердің жоғары бөліктері, роликтер, шарлар) әрбір құбыр учаскесінің жылу ұзартуын (қысқартуын) есепке ала отырып, МСТ 22130-86 сәй­кес орнатылуға тиіс. Құбырлардың астына тіреу мен тіреу құрылымдарын орнатуда олардың жобадағы жағдайынан ауытқуы, егер басқа шектер жобамен арнайы қарастыралмаса, бөлме ішінде салынатын құбырлар үшін ± 5 мм және сыртқы құбырлар үшін    ± 10 мм аспауы керек, ал еңіс бойынша + 0,001 артық болмауы керек.

Құбырлардың пісіру түйістері тіреулерден кем дегенде 50 мм қашықтықта, ал құбырларда бу мен ыстық судан кем дегенде 200 мм қашықтықта орна­ласуға тиіс. Құбырлардың фланцті қосылымдарын тікелей тіреулер жанында орналастыру ұсынылады.

Құбырдың жобалық еңісін қамтамасыз ету үшін тіреулер астына салма бөліктеріне немесе болат құрылымдарына пісірілетін металл төсеніштерді орнатуға рұқсат етіледі.

Тіреулер мен аспалардың серіппелері жұмыс сыз­баларында келтірілген нұсқауларға сәйкес тартылуы керек.

6.3.4 Эстакадаларда, арналарда немесе науалар­да болат құбырларын орнатқанда әрбір температура­лық блоктағы құбырларды соңғы бекіту жылжымай­тын тіреулерден бастап жасалады.

6.3.5 Қабырға мен аражабындары арқылы өткізіл­ген орындарда қауыздар ішіне алынған құбырлар учаскелерінде түйістер болмауы керек. Қауызға орнатылғанға дейін құбырлар оқшауланған және сырланған болу керек. Құбырлар мен қауыздар ара­сындағы саңылаулар өртенбейтін материалдармен тығыздалуы керек.

6.3.6 Технологиялық құбырларды құрастыру кезінде арматураны, фланцты және алмалы-салма­лы қосылымдарды (дренаждық қосылымдарды қоса алғанда) терезе және есік ойықтарының үстіне орнатуға болмайды.

6.3.7 Жүру жолдарының технологиялық құбырлар желілерімен қиылысуын жүру жолының осін 90° бұрышта қарастыру керек. Қажет болған жағдайда қиылысу бұрышын 45°-қа дейін кішірейтуге рұқсат етіледі.

6.3.8 Барлық тіреулік құрылыс құрылымдары жанбайтын материалдардан жасалуы тиіс.

6.3.9 СДЯВ, түтіндеуші қышқылдар, уланғыш қасиеттері бар өнімдер, жанғыш газдар, сұйытылған газдар (жабдықталған будың рациональдық қысымы­на қарамастан) және ЛВПС (қайнату температура­сына қарамайтын) тасымалдаушы құбырлар үшін тек қана жер үсті төсемдеріне рұқсат етіледі, егер жобада өзге де жағдай қаралмаса СДЯВ-тан басқа аталған орта үшін құрғақ құммен толтырылып, тақталармен жабылған өтпейтін арналардағы сорғыларға сорғыш құбырлар салуға рұқсат беріледі. Аталған технологиялық құбырларды арнасыз бітеуге ғимараттардың едендерін құрауда рұқсат етілмейді.

6.3.10 Тұрмыстық және әкімшілік-шаруашылық жайлар арқылы, сондай-ақ электрлі-машиналы жайлар, желдеткіш камералар, БӨҚ жайлары, электр тарату, трансформаторлы және осыған ұқсас жайлар арқылы төсеуге отты-жарылғыш, улы және агрессивті заттардан құбырларды рұқсат етпейді.

6.3.11 Технологиялық құбырларды салу тереңдігі (жер бетінен құбырдың немесе оқшауландырғыш құ­рылымның төбесіне дейін) көлік құралдарының қозға­лысы қаралмайтын орындарда 0,8 м-ден кем бол­мауы тиіс, ал қалған учаскелерде құбырдың тығыз­дығын есептеу шартына орай қабылданады.

6.3.12 Арматураны, фланцты және бұрандалы қосылыстарды, линзалы және толқынды компенса­торларды және дренаждық құрылғыларды теміржол желілерінің, автожолдардың және жаяу жүргіншілер жолының үстінде орналасқан құбырларда орналас­тыруға тиым салынады.

6.3.13 Цехаралық эстакадаларда салынған әр түрлі қышқылдар мен жоғары агрессивті сұйықтарға арналған құбырлар барлық қалған орталарға арналған құбырлардан төмен орналасуы тиіс.

6.3.14 Бір орда екі немесе одан да көп құбырлар бір мезгілде салынған жағдайда оларды бір қатарға (бір көлденең жазықтықта) орналастырған жөн. Олардың арасындағы қашықтық:

а) 300 мм-ге дейін құбырлар үшін - 0,4 м-ден кем болмағанда;

б) Шартты диаметрі 300 мм-ден жоғары құбырлар үшін - 0,5 м-ден кем болмайтындай қабылдануы тиіс.

6.3.15 Кез келген тәсілмен дайындалған құбыр­дың пісіру жіктері мен майыстырылған бөлшектеріне штуцерлерді, орама біліктерді, дренаждарды қоса дәнекерлеуге рұқса етілмейді.

6.3.16 Құбырларға ендірмелерді қоса дәнекерлеу қажет болған жағдайда құбырдың диаметріне қара­мастан олардың ұзындығы 100 мм-ден кем болмауы тиіс.

Бұрыштық жігі бар штуцерден немесе басқа эле­менттен құбырдың бүгілу басына немесе көлденең пісіру жігіне дейінгі ара қашықтығы диаметрі 100 мм-ге дейінгі құбырлар үшін 50 мм-ден, диаметрі үлкен құбырлар үшін 100 мм-ден кем болмауы тиіс.

6.3.17 Құбырлардың шеттері арасындағы саңы­лауларды немесе құбырларды салу кезінде туында­ған остердің сәйкессіздігін құбырларды қыздыру, созу немесе олардың остерін бүгу арқылы жоюға рұқсат етілмейді.

6.3.18 Түсті металдардан - мыстан, жезден, алю­минийден, титан мен қорғасыннан жасалған құбыр­ларды құрастыру кезінде көміртекті болаттан жасал­ған құбырларға қойылатын талаптар сақталады. Мұндай құбырларды құрастыруды жабдықтар мен болат құбырларды құрастыру бойынша барлық жұмыстар аяқталғаннан кейін ғана бастайды.

6.3.19 Қорғасын құбырларды тақтайшалар мен бұраштардан науаша тәріздес жасалған тұтас негізде салынады. Науашалар мен фланцтер немесе арма­туралар орналасқан жерлерде ең аз мөлшердегі жарықшақтарды қалдырады. Наушаға салынған құбырлар әрбір 700-1000 мм-ден кейін қорғасыннан жасалған таспамен бекітіледі.

6.3.20 Пластмассадан жасалған технологиялық құбырлардың құрылысы мен құрастыру жұмыстарын жасау кезінде ВҚН 003-88 талаптарын сақтау қажет. Пластмассадан жасалған құбырларды қолдану, пай­далану кезіндегі материалға, оның химиялық төзімді­лігіне тасымалдаушы ортаның температурасына, жұ­мыс қысымының шектелуіне байланысты ҚН 550-82 талаптарымен анықталады.

6.3.21 Пластмассадан жасалған құбырлардың та­келаждық жұмыстары кезінде мәтін-таспадан, кендір арқандардан және олардың беттерінің бұзылуына бермейтін басқа да материалдардан жасалған ілгектер қолданылады.

6.3.22 Металл емес құбырлар барлық құрылыс және әрлеу жұмыстарының соңында, жабдықтар мен болат құбырларды құрастырғаннан кейін (олардың санатын, боялуын, жылуоқшаулағышын қоса алған­да) құрастырылады.

Алдымен полиэтиленнен, полипропиленнен, вини­пластан және фторпластан жасалған құбырлар, содан кейін фаолитті, асбестцементті, фарфорлы, шыны және графитпластмасты құбырлар құрастырылады.

6.3.23 Металл емес құбырлардың жерасты төсемі науаларда, арналарда және орларда, негізінен, тек полиэтиленді, полипропиленді, винипласты және ас­бесцементті құбырлар салынады.

6.3.24 Жобада шыны және ситалды құбырлардың нұсқаулары көрсетілмеген жағдайда, олар: газ бен бу­ды тасымалдау кезінде 0,002, суды тасымалдау кезін­де - 0,003, қышқылдар мен сілтілерде - 0,005, тағам өнімдерін тасымалдаауда - 0,01 еңіспен салынады.

Шыны құбырлар мен фасондық бөліктерді тілетін орнын айналдыра отырып, диаметрі 0,8-1,2 мм бола­тын нихром сымды электрмен қыздыру арқылы, сон­дай-ақ диаметрі 200-300 мм және қалыңдығы 1,5-2 мм болат дискілермен немесе карборунды шеңберлермен кеседі. Кесілгеннен кейін құбырдың шеттерін өткір шеттерін, шығыңқы, ойлы-қырлы жерлерін тегістеп өңдейді.

Кесіліп және әрленіп болған соң, тік бұрыштан диаметрі 45 мм-ге дейінгі құбырлар үшін - 0,5 мм-ден аспайтындай, 68 мм-ге дейін - 1 мм, 122 мм-ге дейін - 1,5 мм және 221 мм-ге дейін 2 мм ауытқуға рұқсат беріледі.

6.3.25 Шыныдан, ситалдан, фарфордан және ке­рамикадан жасалған құбырлар бұрынырақ белгілен­ген тіреулерде, кронштейндерде және аспаларда ап­параттан бастап құрастырылады. Құбырлар мен фа­сондық бөліктердің  металл бөлшектермен тікелей жанастыруға резеңке аратөсемдер бекіту арқылы рұқсат етіледі.

6.3.26 Шыныдан, ситалдан, фарфордан және ке­рамикадан жасалған құбырларды автомобиль және теміржол жолдарының астына, сондай-ақ өртке қар­сы тосқауылдар арқылы салуға рұқсат етілмейді.Улы және өрт қаупі бар өнімдерді тасымалдаушы құбыр­лар механикалық зақымдануы мейлінше аз орындар­да орналастырылуы немесе төсемдермен, қалқан­дармен қоршалып қорғалуы қажет. Мұндай құбыр­лардың алмалы-салмалы қосылымдарына қорғаныш қаптар кигізіледі.

6.3.27 Шыны, пластмассамен гумирленген және футерленген құбырларды құрастырғанда оларды қыздыру жолымен бүгу, жиналған құбырларға шту­церлер мен «орама біліктер» бұрандауға рұқсат етіл­мейді. Құбырлардың жобалық мөлшерлерден ұзын­дығы бойынша ауытқуы фланцті қосылымдарға ор­натылатын қоспалармен (сақиналармен) теңестірілуі керек.

6.3.28 Қажет болған жағдайда шыны құбырларды өздігінен тасымалданатын өнімдерінен оқшау газбен немесе 0,1 МПа (1 кгк/см²) аспайтын қысымдағы ауа­мен үрлеп босатқан жөн. Шыны құбырларды бумен үрлеп тазартуға рұқсат етілмейді.

6.3.29 Шыны құбырларды құрастырғанда икемді тығыздағыш төсеніштері бар, құбырларды жуу қажет болғанда қолданылатын ортаға химиялық төзімді фланцті немесе жалғастырғыш алмалы-салмалы қосы­лымдар пайдаланылуға тиіс.

 

7 ҚҰБЫРЛАРДЫҢ ПІСІРМЕ ЖӘНЕ БАСҚА ДА АЖЫРАМАЙТЫН ҚОСЫЛЫСТАРЫ

 

7.1 Жалпы талаптар

 

7.1.1 I-IV санатты (ҚН 527-80 бойынша) 10 МПа (100 кгк/см²) астам Р_y болат құбырлардың түйістерін пісіруге ҚР Мемқалтехбақылауымен бекітілген «Пісі­рушілерді аттестаттау Ережелеріне» сәйкес құжат­тары бар пісірушілер жіберіледі. V санатты болат құбырлардың түйістерін пісіруге аталған аттестация­дан өтпеген, бірақ сынақ түйістерін пісірген пісіруші­лер жіберілуі мүмкін.

7.1.2 Осы объектіні құрастыруда құбырларды пісі­руге алғашқы рет кірісетін пісірушілер (пісірудің кез-келген түрі) немесе өзінің жұмысында 2 айдан аса­тын үзілісі бар пісірушілер, сонымен қатар жаңа пісі­ру материалдары мен жабдықтарды қолдану жағ­дайында барлық пісірушілер, оларда аттестациядан өту құжаттарының болғанына қарамастан, тепе-тең жағдайларда сыналатын екі сынау түйісін пісіруілері қажет. Мұндағы түйістің бірі-көлденең, екіншісі - тігі­нен орналасу қажет. Пісіру-құрастыру жұмыстарына жіберілген пісірушілер пластмассадан жасалған құ­бырларды құрастыру кезінде ПНП және ПП жасалған құбырларды пісіру үшін - түйістік, ПВП құбырларын пісіру үшін түйістік және қоныштық пісіру жұмыстарын орындауға тиіс.

7.1.3 Құбырлардың сынама түйістері:

а) сыртқы бақылаудан өтуге тиіс; бұл жағдайда пі­сіру жігінде сызаттар, қуыстар, қатпарлар, кратерлер, тереңдігі 0,5 мм-ден асатын ойықтар, көзге дөрекі көрінетін қабыршақтар болмауға тиіс; балқытылған металдың беті құбырдың барлық периметрі бойынша негізгі металға білінбей біркелкі өтетіндей дөңестеу болуға тиіс; жіктің күшейту биіктігі 1-3 мм аралығында болуға, ал ені жиектерін әр қырынан 2-3 мм жабатындай болып қамтамасыз етілуге тиіс;

б) осы ережелердің талаптарына сәйкес бақылау­дың бұзылмайтын әдістерімен жаппай тұтастығы тексерілуге тиіс;

в) 4-міндетті қосымшаға сәйкес МСТ 6996-66*  үлгілері механикалық сынаудан өтуге тиіс. Механи­калық сынақтарды өткізу үшін үлгілерді пісіру қосы­лымдарының әр учаскесінен барлық жіктің сапасы­ның кешенді бағалануы қамтамасыз етілетіндей етіп кесіліп алынады.

7.1.4 Сыналатын түйістерді пісіру сапасы қанағат­сыз болған жағдайда, анықталғандарды:

а) сыртқы байқауда түйісті жарамсызға жатқыза­ды және бақылаудың басқа әдістеріне тартпайды;

б) бақылаудың бұзбайтын әдістерімен жаппайлы­ғын тексеруде ақау жіберген пісіруші тағы да екі сыналатын түйісті пісіреді және мұнда да бұзбайтын әдіспен бақылағанда түйістің біреуі ақауланса, сына­латын түйістердің пісіруін ақауға жатқызады;

в) механикалық сынауда нұсқалардың екі еселен­ген саны қайта сыналады, осы түйістен немесе сол пі­сірушінің қайта пісірген түйісі алынады, егер қайта ме­ханикалық сынауда бұл нұсқалардың біреуі ақаулан­са, сыналатын түйістердің пісіруін ақауға жатқызады.

7.1.5 Құбырларды пісіруге жинақтар алдында қиын жиектердің дұрыс дайындалуын тексереді; түйістірілген құбырлардың жиектері ішкі және сыртқы жақтарынан 20 мм қашықтықта металл жылтырына дейін тазартылуға тиіс. Тазартылған жердің бетінде ластанудың, майдың, ылғалдың, қақтың, тоттану өнімдерінің жиналуына рұқсат етілмейді.

7.1.6 Құбырларды, бөлшектер мен арматуралар­ды пісіруге түйістіру кезінде жиектердің әр жақтылы­ғы мен ығысуын қабырға қалыңдығының 10 %-ы мөл­шерінде, бірақ 3 мм-ден аспайтындай көлемде қа­былдаған жөн.

Егер түйісу элементтерінің әр жақтылығы, жиек­тердің ығысуы немесе құбырлардың ішкі диаметрле­рінің айырмашылығы көрсетілген шамадан асатын болса, онда механикалық өңдеу жолымен мейлінше толық элементтен мейлінше жұқа элементке құбыр осіне 15°-тан аспайтын бұрыш жасай отырып, білін­бей өтуі қамтамасыз етілуге тиіс.

ҚР Мемқалтехбақылау ережелері таратылмайтын болат құбырларды пісіру кезінде түйісу элементтерінің әр жақтылығы немесе жиектерінің ығысуы элемент қабырғаларының қалыңдығына қарай қабылданады:

 

 

7.1.7 Болат құбырларды пісіру жұмысын ҚР Мем­қалтехбақылаау бекітілген ережелерде, ведомство­лық нормативтік құжаттар мен салалық стандарттарда көрсетілген температурада жүргізуге рұқсат етіледі.

Құбырлар түйістерін жөнсіз температурада пісіру­ге жинақтау кезінде соққылардың болмауын қадаға­лаған жөн және қосу ұштарын тек қыздырылған күйде бағыттап отыру қажет. Жік түбірінің барынша толық пісірілуін қамтамасыз ететін ең кіші саңылаулар ұс­тау қажет. Бұл үшін іліндіру саны ең аз мөлшерде, ал ұзындығы үлкен етіп салынады.Қажет болған жағдай­да жинақтау және пісіру алдында пісірілетін құбыр­лар мен бөлшектердің ұштарына алдына ала жергі­лікті қыздыру жұмысын жүргізеді.

7.1.8 Жинақтау кезінде құбырларды іліндіру сол біліктіліктегі пісірушілермен жүргізілуге тиіс және ол берілген болаттан жасалған құбырларды соған сәйкес электродтармен пісіру арқылы жүзеге асырылады.

7.1.9 Пісіру қосылымдарының талап етілген қа­сиеттері мен қалдық пісіру кернеулерінің төмендеуін қамтамасыз ету үшін С, ХГ, ХМ және ХФ топтағы бо­латтан жасалған құбырлардың түйістері пісіргеннен кейін бірден жылумен өңдеуге жіберілуге тиіс.

7.1.10 Жылумен өңдеуге анықталған рұқсат етіл­мейтін ақаулары жойылған сыртқы бақылаудан өткен пісіру қосылымдары жіберіледі.

7.1.11 Пісіру қосылымдарын жылумен өңдеу кезінде түйіс температурасының үздіксіз бақыланып отыруы қамтамасыз етілуге тиіс. Жылумен өңдеу уақытында құбырлардың шеттері ауаның тартылуын және түйістің салқындауын болдырмас үшін уақытша тығындармен жабылуға тиіс. Жылумен өңдеу жүргізі­ліп жатқанда қыздыруға үзіліс жасау ұсынылмайды.

7.1.12 Түсті металдар мен қорытпалардан жасал­ған ажырамайтын қосылымдарды орындауға, пласт­масса құбырларды пісіруге және желімдеуге оқудан өткен, тиісті куәліктері бар және сынақ тапсырған жұмысшылар жіберіледі.

7.1.13 Алюминийден, мыстан, және жезден жа­салған құбырлар үшін газбен және электрдоғалы пісі­ру және қорғаныш газдар ортасындағы пісіру қолда­нылады. Сондай-ақ мыс пен жезден жасалған құ­бырлар үшін дәнекерлеу де қолданылады.

7.1.14 Дәнекерленген қосылым айқастыра орын­далу қажет. Жұмыс сызбасында көрсетілуге тиіс ай­қастыру мөлшері бес еседен кем емес құбыр қабыр­ғасының қалыңдығын құрайды. Дәнекерлеу алдында тораптың бақылау жинауы орындалады және қосы­лым кезіндегі саңылаулар тексеріледі, ол 0,3 мм-ден аспауға тиіс.

7.1.15 Болат құбырларды құрастырудың алдында құбырлар мен бөлшектердің пісірілген қосылыстары толық суығанға дейін, ал желіммен қосылған пласт­масса құбырлары 2 сағ. кем емес уақыт ұсталуы керек.

7.1.16 ПВП және ПП-дан жасалған диаметрі 40 мм және одан жоғары, қабырғасының қалыңдығы 3 мм-ден артық құбырлары мен бөлшектерінің алмалы-салмалы қосылымдарына  контактілік түйістіре пісіру орындалады.

ПНП-дан жасалған диаметрі 16...140 мм және қалыңдығы 2...12 мм құбырлар зауытта дайындалған құйма бөлшектердің көмегімен қоныштық және қоныштық-түйістіре пісіру арқылы біріктірілуге тиіс. Қонышты пісіру құбырдың өз типінен бір тип жоғары құбырларды біріктіру кезінде , ал қоныштық-түйістіре пісіру бір типтегі құбыр мен құбыр бөлшектерін бірік­тіру үшін қолданылады. Қабырғасының қалыңдығы   3 мм-ден жоғары болатын және бұл құбырлар мен бөлшектерді біріктірудің құйма бөлшектері болмаған жағдайда оларды біріктіру жұмысы контактілік түйісті­ре пісіру арқылы жүргізіледі.

ПВХ-дан жасалған құбырлардың ажырамайтын қосылымдары желімдеу арқылы орындалады.

Шыбықтап пісіру ІІІ және ІV санаттағы құбырлар­ды контактілік пісіру арқылы орындау мүмкін болма­ған жағдайда қолданылады.

7.1.17 ПВП және ПНП-дан жасалған құбырларды қоршаған ауаның температурасы -5 °С-тан төмен емес темпеатурада контактілік пісіру арқылы, +5 °С-тан төмен емес температура кезінде шыбықтап пісіру арқылы дәнекерлеуге болады. ПП және ПВХ-дан жа­салған құбырларға қоршаған ауаның температурасы +5 °С-тан төмен емес жағдайда пісірудің барлық тү­рін қолдануға болады. Пісіру қосылымдарын табиғи жолмен суытуға болады,механикалық жүктеме 24 са­ғаттан кем емес уақытта түсірілу қажет, тек қоныш­тық контактілік пісірумен орындалған қосылымдарды  толық салқындаған соң пайдалана беруге рұқсат етіледі.

 

7.2 Болат құбырлар қосылыстарының сапа­сын бақылау

 

7.2.1 Болат құбырлардың пісірілген қосылыстары­ның сапасын бақылау келесі жолдармен жасалады: жүйелі операциялық бақылау; сынаулы түйістерден кесіп алынған нұсқаларды механикалық сынау; бақы­лаудың бұзбайтын әдістерінің біреуімен ішкі ақауды анықтап, түйістердің тұтастығын тексеру және де осы ереженің 8-бөліміне сәйкес келесі гидравликалық не­месе пневматикалық сынау. Пісірілген қосылыстардың сапасын бақылау әдістері МСТ 3242-79 келтірілген.

V санатты құбырлардың пісіру жіктерінің сапасын тексеру операциялық бақылауды жүзеге асырумен және сыртқы бақылаумен шектеледі.

7.2.2 Операциялық бақылау пісіруге жататын құ­быр бөлшектерінің, арматуралар мен пісіру мате­риалдарының сапасын, жиек ұштарының дұрыстығы мен оның бетінің сапасын, жинау операцияларының дәлдігін (саңылаулар мен жиектердің ығысуы), технологиялық процестің сақталуын және пісіру процесіндегі тапсырылған тәртіптеменің орындалуын тексеруді қарастыру керек.

7.2.3 Сыртқы бақылауға төмендегі ақауларды анықтауға арналған барлық пісіру түйістері жатады:

а) пісіру аймағындағы жіктің немесе негізгі металдың бетіне түскен сызаттар;

б) негізгі металдан қорытылған металға өту аймағындағы қатпарлар мен күзеулер;

в) күйген жерлер;

г) пісіру жігінің ені мен биіктігі бойынша, сондай-ақ оның осьтен ауытқу(қиғаштық) мүмкіндігінің күшею теңсіздігі.

Жіктің бетіндегі қабыршақ көзге білінбейтіндей ұсақ болу қажет; дөңестік, қуыстылық, дөрекі қабыр­шақтық жіберілмейді; Қорытылған металдан негізгі металға өту білінусіз болуға тиіс, жіктерде кратерлер қалмау керек.

Жіктің нысаны мен мөлшерлері пісіру жұмыстары­ның жүргізілуін реттеуші техникалық құжаттама нор­маларының талаптарына сәйкес келуге тиіс.

7.2.4 Барлық пісіру жіктері пісіруден соң және жы­лумен өңдеуден өткеннен кейін (қажет болған жер­лерде) түрлері мен көлемдері 1-кестеде көрсетілген бақылауға тартылады.

7.2.5 Бақылаудың бұзбайтын әдістері ретінде нақ­ты жағдайларды ескере отырып негізінен ультрады­бысты, электрорентгенографиялық және рентгеногра­фикалық фотоқағазды пайдаланып қолданылуға тиіс. Бақылауға құбырлардың түйістері барлық периметрі бойынша техникалық шарттарға немесе 2-кестеге сәйкес қарастырылған мөлшерде тартылуға тиіс.

7.2.6* Әртектес болаттарды пісіру кезінде жарық­тандыруға  10 МПа-дан  жоғары P_yI құбырлардың 100 %-і және І - ІV санатты құбырлар және V санатты құбырлардың 10 %-і жатады.

S = 4 мм және одан артық болған кездегі диаметрі 50 мм-ге дейінгі құбырларды түйістіру үшін өткізуші сәулелену  мен УДА орнына созылуы мен бүгілуіне механикалық сынақтар жүргізуге рұқсат етіледі. Қалыңдығы қоса алғанда 4 мм-ге дейінгі Ду 50 мм-ге дейінгі құбырлар үшін созылуына  сынауды үлгілері құбырлардың барлық түйісіндегі кеспей-ақ жүргізуге болады, ал бүгілуіне сынау МСТ 6996-66* бойынша жаншылуы сынаумен алмастырылады. Сыналған түйістер саны 2% -дан кем болмауы тиіс.

 

1-кесте - Пісіру қосылымдарын бақылау әдістері

 

 

2-кесте* - Құбырларға арналған қосылыстардың дәне­керлеушісімен (бірақ біреуден кем емес) пісір­мелі қосылыстарды ультрадыбыстық немесе радио­графикалық әдіспен  пісірмелі қосылыстардың жалпы санынан алынатын %-пен бақылау көлемі

 

 

 

7.2.7 Радиографиялық бақылау нәтижелері бойынша болат құбырлардың пісірілген қосылыста­рының сапасын бағалауды міндетті 3-қосымшаға сәй­кес балл жүйесінің нәтижесі бойынша жүргізу керек. Егер олардың жиынтық балы құбырларға тең немес олардан артық болса, пісіру қосылымдары ақаулы деп танылуға тиіс:

 

Р_y 10 МПа (100 кгк/см²)                                            2

I        санатты                                                                               3

II            „                                                                        3

III           „                                                                        5

IV           „                                                                        6

Көрсетілген немесе одан жоғары балмен баға­ланған пісірілген қосылыстар түзетуге жатқызылады, содан кейін ақау жіберген пісіруші мен орындалған бастапқы бақылау көлемінің екі еселенген түйістер саны қосымша бақылауға тартылады.

4 және 5 сомалық балмен бағаланған тиісінше ІІІ және ІV санатты құбырлардың пісірілген қосылыс­тары түзетуге жатқызылмайды, бірақ сол пісірушінің орындаған екі еселенген түйістер саны қосымша бақылауға тартылады.

Егер қосымша бақылауда түйістердің біреуінде ақау табылса (ІІІ және ІV санатты құбарлар үшін сәй­кес жиынтық балдары 4 пен 5 деп бағаланған) бұл пісірушінің орындаған түйістерінің 100 % бақылауға жатқызылады. Егер мұнда бір түйіс ақау болып шықса, пісірушіні құбырларды пісіру жұмысынан босатады.

7.2.8 Радиографиялық бақылаудың сезімталдығы (МСТ 7512-82* бойынша) 10 МПа (100 кгк/см²) астам Р_У құбырлары, I және II санатты құбырлар үшін -        2 сыныпқа, III және IV санатты құбырлар үшін -          3 сыныпқа сәйкес болу керек.

7.2.9 Ультрадыбысты бақылау нәтижелері бойын­ша 10 МПа (100 кгк/см²) астам Р_У құбырларының пісірілген қосылыстарында:

а) созылған жазықтықты және көлемді ақаулар;

б) балама ауданы 2 мм² және астам сәйкес шағы­лысқан сигналдың теңселу шегі бар көлемді созыл­маған ақаулар - құбыр қабырғасының қалыңдығын қоса санағанда 2 мм² дейін және 3 мм² және артық - қабырға қалыңдығы 20 мм жоғары болғанда;

в) балама ауданы 2 мм² дейін сәйкес шағылысқан сигналдың теңселу шегі бар көлемді созылмаған ақаулар - құбыр қабырғасының қоса санағанда 2 мм² және 3 мм² дейін - қабырға қалыңдығы 20 мм жоғары болғанда, әр 100 мм жікке үшеуден артық мөлшерде­гі жағдайлар болмаса, олар сапалы болып саналады.

I—IV санатты болат құбырлардың пісірілген қосы­лыстары салалық стандартармен бекітілген талап­тарды қанағаттандыруы керек. Ультрадыбысты ба­қылау әдісімен бір түйістен қанағатсыз нәтиже алған жағдайда, сол пісірушінің орындаған түйістерінің екі еселенген саны бақылауға тартылады. Қайта бақылауда қанағатсыз нәтижелер болса, түйістердің 100 %-ы бақылауға тартылады. Ақау жасаған пісіруші құбырларды пісіруге «Пісірушілерді аттестаттау Ережелерге» сәйкес білімдерін тексеріп, сынақтарды қайта тапсырғаннан кейін ғана жұмысқа  жіберіледі.

7.2.10 Пісірушіні сынау кезінде пісірілген түйістер­дің жіктері сыртқы түрі мен бұзылмайтын әдістермен тексерілетін нәтижелері бойынша қанағаттанарлық деп танылса, онда механикалық сынау үшін түйістер­ден үлгілер кесіліп алынады.

7.2.11 Механикалық қасиеттерін бақылау        МСТ 6996-66* талаптарына сәйкес жүзеге асырыла­ды. Ол төмендегі сынау түрлері бойынша жүргізіледі:

а) бүгуге немесе жапыруға;

б) созуға;

в) соғу тұтқырлығына (құбыр қабырғасының қалыңдығы 12 мм-ден кем болмаған жағдайда);

г) қаттылығын өлшегенде.

7.2.12 Жергілікті таңдау жолымен түзетуге және келесі пісіріңкіреу (барлық қосылысты қайта пісірусіз) болат құбырларының пісірілген жігінің учаскелері жатады, егер жіктің ақау учаскесін жойғаннан кейін іріктелген шамалар 3-кестеде көрсетілген мәндерден аспаса жатқызылады.

Ақау бөлігін түзету үшін 3-кесте бойынша мүмкін мөлшерлерден асатын өлшемді іріктеуді қажет ететін пісірілген қосылыс толық жойылу керек, ал оның орнына «орам» пісірілу керек.

Сыртқы байқаумен өлшеуде ультрадыбысты, магнит ұнтағымен немесе түсті әдіспен бақылауда анықталған пісірілген қосылыстың барлық ақау бөліктері түзетуге жатқызылады.

Радиографиктік бақылау нәтижелері бойынша ақау болған түйістерде міндетті 3-қосымша мен 7.2.7-тармағына сәйкес анықталатын жоғары балмен баға­ланған жік учаскелері түзетуге жатқызылады. Егер түйісте бірдей бал жиынтығымен ақауланса, түзетуге пісірмей қалған учаскелер жатады.

 

3 -кесте

 

 

Түйістің бір жерін бір реттен артық түзетуге болмайды. Ақауларды шекімемен түзетуге тыйым салынады.

Түйістердің түзетілген учаскелерінің барлығы бұзылмайтын әдістермен тексерілуі керек.

Түйістерді түзету мен қайта бақылау туралы мәліметтер міндетті 2-қосымшаға сәйкес өндірістік құжаттамаға енгізілуі тиіс.

7.2.13 Жік металының қаттылығын сынауға         10 МПа (100 кгк/см²) жоғары Р_У құбырлардың, қоса  10 МПа дейін (100 кгк/см²) Р_У құбырлар термиялық өңдеуден өткен ХМ мен ХФ тобының болаттарынан жасалған пісірілген қосылыстар жатады.

Қаттылығын өлшеу нәтижелері бойынша келесі шарттар орындалғанда:

а) балқытылған металл қаттылығы негізгі металл қаттылығының төменгі мағынасынан 25 НВ аспай төмендесе;

б) балқытылған металл қаттылығы негізгі металл қаттылығының жоғарғы мағынасынан 20 НВ аспай жоғарыласа;

в) негізгі металл қаттылығы мен термиялық әсер ету аймағындағы металл айырмашылығы 50 НВ аспай жоғарыласа пісірілген қосылыстар сапалы деп саналады.

Қаттылық айырмашылығы, рұқсат етілген мүмкін мөлшерден асып кетсе, қосылыстарды термиялық өңдеуге қайта жатқызады, қайта термиялық өңдел­геннен кейін қаттылық айырмашылығы асып кетсе металл жігін және осы пісірушінің соңғы бақылау тек­серісінен кейін пісірген барлық бір типті қосылыста­рының негізгі металын стильді түрде көшіру керек. Балқытылған металдың химиялық құрамы аталған түйіске сәйкес келмесе, ақаулы деп саналады.

7.2.14 Кристалиттік тоттануға сынау және оны бағалау МСТ 6032-89-ға және ведомствалық нормативтік құжаттарға сәйкес, егерде жобада талап етілсе, жоғары қоспалы қышқылға төзімді болаттар үшін жүргізіледі.

 

7.3 Түсті металл мен қорытпалардан жасалған құбырлардың қосылыстарының сапасын бақылау

 

7.3.1 Пісірілген және дәнекерленген қосылыстар сапасын оларды сыртқы байқау, сонымен бірге құбырларды гидравликалық немесе пневматикалық сынау жолымен осы ережелердің 8-бөлімінде баян­далған нұсқауларға сәйкес орындау керек.

7.3.2 Сырқы көрінісі бойынша дәнекерленген жік­тер тегіс, негізгі металға бірқалыпты ауысқан болуы керек. Қатпарлар, қаяулар, бөгде қосылыстар, нашар дәнекерлену рұқсат етілмейді.

7.3.3 Дәнекерленген жіктердің ақаулы жерлерін дәнекерлеп, соңынан қайта сынаумен, бірақ екі реттен артық емес, түзетуге рұқсат етіледі.

 

7.4 Пластмасса құбырлардың қосыластары­ның сапасын бақылау

 

7.4.1 Пластмасса құбырлардың пісіру және желім­деу қосылымдарының сапасын бақылауға материал­дар мен бұйымдардың сапасын кірме бақылау, опе­рациялық және қабылдау бақылау (сыртқы байқау­лар мен өлшеулер, пісірілген қосылымдардың сапа­сын жедел тексеру және оларды механикалық сынау) кіреді. Пластмасса құбырлардың пісірген қосылым­дарының бақылау нормалары (бұзатын және бұзбай­тын әдістермен) ҚНжЕ талаптарына сәйкес қабыл­дауға тиіс.

7.4.2 Пісірілген және желімделген қосылыстарды кірме бақылауда материалдар мен бұйымдар сапа­сының стандарттар мен ведомстволық мөлшерлік құ­жаттардың талаптарына сәйкестілігін тексеру керек.

7.4.3 Пісірілген қосылыстарды операциялық ба­қылау пісірілетін құбырларды жинақтау сапасын, құбыр ұштары беттерінің сапасын, қыздыру құралда­рының жұмыс беттерінің тазалығын тексеруді және пісіру режимін бақылауда қарастырады.

Желімделген қосылымдардың операциялық ба­қылауына желімделетін беттің дайындық сапасына, желімдеуді жинақ кезіндегі және технологиялық үдерістердің режимдеріне қойылатын талаптардың орындалуын тексеру кіреді.

7.4.4 Байқау мен өлшеуге барлық пісірілген және желімделген қосылыстар жатады. Оладың сыртқы пішіні келесі талаптарға жауап беруі керек:

а) қыспақ түйіскен пісіру нәтижесінде алынған пісі­рілген қосылыстың білікшесі ені мен периметрі бойынша симметриялы және біркелкі орналасқан болу керек;

б) білікшенің биіктігі қабырғаның қалыңдығына қарай былай болуға тиіс, мм-мен алғанда:

 

 

Білікшенің ені оның енінің 1,8...2,3 тең болуға тиіс.

в) пісірілген қосылыс білікшесінде айқын меже­ленген сызықтар болмауы керек, оның беті тегіс, жарықсыз, газ көпіршіктері мен басқа да қоспаларсыз болу керек, қоңышты пісіруде білікше қоныштың дөң­бек ұшы бойынша біркелкі орналасуы керек;

г) поливинилхлоридтік құбырларды шыбық газды пісіруде шыбықтар арасында қуыстар, бұйым мате­риалдары мен пісіру шыбықтарын күйдіру, пісірілген қосылыстың ені мен биіктігі бойынша біркелкі емес нығаюы болмау керек, ал оның беті дөңес және негізгі материалға бірқалыпты жанасқан болу керек;

Шыбықтап пісіру сапасын алдын ала тексеру “шы­бықты үзу” әдісімен жүргізіледі. Пісіру аяқталған соң ұзындығы 100 мм-дей пісіру шыбығының ұшын қал­дырады; егер жік суығаннан кейін шыбықтың ұшы пі­сіру жігінде ойыстау болып бітсе, пісіру сапасы - қанағаттанғысыз. Сапалы пісіру кезінде шыбық алын­байды, пісірудің аяқталған жерінен сынады. Құбыр­дың пісіру түйісіндегі түзу сызықтықтан ауытқуы құ­быр ұзындығының 1 метріне 20 мм-ден аспауы тиіс.

д) құбырларды желімдегенде олардың арасында­ғы саңылау қосылыс периметрі бойынша біркелкі шығып тұратан желім үлдірімен толтырылуы керек.

7.4.5 Контактілік пісіру кезінде түйістерде ақау табылған жағдайда түйістер кесіліп алынады да, ұзындығы 200 мм-ден кем болмайтын “орамалар” пісіріледі. Газбен шыбықтап пісіру кезінде ақаулы учаскелер кеспей-ақ түзетілуі мүмкін.

7.4.6 Пісірілген қосылымдардың сапасын жедел тексеру пісіру құбырлардың жаңа партиясын алу кезінде жабдықтарын қалыпқа келтіру және пісіру тәртіптемесіне түзетулер енгізу үшін орындалуға тиіс. Бұл үшін түйісу қосылымдарының созылу, статика­лық бүгілу, ал қоныштық қосылымдардың созылу жә­не жылжу сынақтарын ведомстволық нормативтік құ­жаттар талабына сай жүргізіледі.

7.4.7 Созу мен жылжуға механикалық сынауға ІІ және ІІІ санатты құбырлардың пісірілген қосылыста­ры тартылады.

Бақылауға қосылыстардың бір объектіде орын­далған жалпы санының 0,5 %, соның ішінде бір пісі­рушімен орындалған жалпы қосылыстар санынан бі­реуінен кем емес қосылыстар жатады. Бақылау үшін таңдалған нұсқалар тура сызықты болуы тиіс. Пісіріл­ген қосылыс кесілген учаскенің ортасында орнала­суы керек. Сыналатын нұсқалар сапасының өлшем­дері мен көрсеткіштері ведомстволық нормативтік құ­жаттамалардың талаптарына сәйкес қабылданады.

Пісіру мен нұсқаларды созу мен жылжуға сынау аралығындағы уақыт 24 сағаттан кем болмауы керек.

Созу мен жылжуға сынағанда кем дегенде бір қо­сылыста қанағатсыз нәтижелер болған жағдайда олардың екі еселенген көлемі қайта тексеруден өткі­зіледі. Қайта тексеруде қанағатсыз нәтижелер болған жағдайда барлық пісірілген қосылыстар ақауланып және кесіп алынады.

 

8 ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН ЖАБДЫҚТАР МЕН ҚҰ­БЫРЛАРДЫ ЖЕКЕ СЫНАУ

 

8.1 Технологиялық жабдық пен құбырларды жеке сынауға дейін жеке сынауды өткізуге қажетті майлау, салқындату, өрттен қорғау, электр жабдықтары, қор­ғаныш жерге қосу, автоматтандыру жүйелерін құрас­тыру аяқталуы керек және сол технологиялық жаб­дықты жеке сынауды өткізумен тікелей байланысты, аталған жүйелердің сенімді қызметін қамтамасыз ететін іске қосу-реттеуіш жұмыстары орындалуы керек.

Жеке сынау мен оларды қамтамасыз ететін іске қосу-реттеуіш жұмыстарын өткізу тәртібі мен мерзімі құрастыру және іске қосу-реттеуші ұйымымен, бас мердігер, тапсырыс беруші мен құрылыс-құрастыру жұмыстарын орындауда қатысатын басқа да ұйым­дармен келісілген кестелермен бекітілуі керек.

8.2 Құрылыста жиналған сауыттар (ыдыстар) мен аппараттарды беріктігі мен герметикалығына сынау керек.

Құрылыс алаңына түскен дайындаушы-кәсіпорын­да толық құрастырылған және сыналған ыдыстар мен аппараттар беріктігі мен герметикалығына жеке сынауға қосымша тартылмайды. Сынау түрі (беріктігі, герметикалығы), сынау тәсілі (гидравликалық, пнев­матикалық), сынау қысымының шамасы, сынау ұзақ­тығы мен нәтижесін бағалау ілеспе немесе жұмыс құжаттарында көрсетілуі керек.

8.3 Машиналар, механизмдер мен агрегаттар дайындаушы-кәсіпорнының техникалық шарттарын­да қарастырылған талаптарды сақтауды тексере отырып сынауға бос жүрісте тартылуы тиіс.

Құрастыру процесінде жинақталған машина, механизмдер мен агрегаттар, сонымен бірге құрасты­руға жинақталған және сүргіштелген түрде келіп түс­кендер сынау алдында ажыратуға жатпайды.

8.4 Сынақтарды бастамас бұрын құбырлардың техникалық құжаттамаға сәйкестігін тексереді. Сы­наққа дайындау кезінде құбырларды аппараттардан, машиналардан және сыналмайтын құбырлар учаске­сінен тығындармен ажыратады. Жапқыш арматура ашық басуға тиіс, тығыздамалар толтырылып, тығыз­далуға, штуцерлер, орама біліктер және басқа да ашық қималар сенімді түрде бітелуге тиіс. Сынақ, әдетте, құбырды жылумен, тотталуға қарсы оқшаула­нумен жапқанға дейін жүргізіледі. Құбырды үстеме оқшаулау арқылы сынауға рұқсат етіледі, бұл жағ­дайда құрастыру түйістері ашық қалдырылады.

8.5 Құбырды сынау жұмыстары құбыр толығымен тұрақты тіреулерге немесе аспаларға жиналып, бар­лық қималар, штуцерлер, орама біліктер, арматура, дренаждық құрылғылар, түсіру сызықтары мен ауа жібергіштері жөндеуден өткен соң жүргізіледі.

8.6 Технологиялық құбырларды сынау кезінде қол­данылатын монометрлер тексеріліп, сүргіштелуге тиіс.

8.7 Құбырларды беріктігі мен герметикалығына сынау қажет.

Түрін (беріктігі мен герметикалығы), тәсілін (гид­равликалық, пневматикалық), сынау ұзақтылығы мен нәтижелерін бағалауды жұмыс құжатына сәйкес қабылдау керек.

Жұмыс құжаттарында қосымша нұсқаулар болма­са, беріктікке сынағанда сынау қысымының шамасы 4- кестеге сәйкес қабылдануы керек.

Қабырғасының температурасы 400 ⁰С-тен жоғары болат құбырлар үшін сынау қысымы 1,5 Р-ден қа­былдануы керек, бірақ 0,2 МПа кем болмау керек     (2 кгс/см²).

Герметикалық сынау қысымының көлемі жұмыс қысымына сәйкес келуге тиіс.

 

4-кесте

 

 

8.8 Сынау барысында құбырларды учаскелерге бөлу (қажет болған жағдайда), беріктігі мен гермети­калығына сынауды біріктіру және ақауларды анықтау тәсілін (сабынды сумен жағу, ақпалар іздеушілерді қолдану) жұмыс құжаттарында тиісті нұсқаулар бол­маса, сынауды өткізу ұйымы қабылдайды. Мұнда қауіпсіздік техникасының, өрт қауіпсіздігі ережелері­нің талаптарын және ҚР Мемқалтех бақылау ере­желерін басшылыққа алу керек.

8.9 Гидравликалық сынауда болат құбырларды салмағы 1,5 кг аспайтын, түсті металл құбырларын - 0,8 кг аспайтын балғамен қағуға рұқсат етіледі.

Пневматикалық сынау кезінде қағуға рұқсат етілмейді.

8.10 Пластмасса құбырларын беріктігі мен герме­тикалығына сынауды қосылымдарды пісіру не желім­деуден кейін 24 сағаттан асқан соң жасау керек. Сы­нау қысымын 5 минут ұстайды. Күзгі-қысқы кезең­дерде құбырларды жылытуға және сынауға қолданар кезде ыстық судың температурасы ПНП және ПВХ-дан жасалған құбырлар үшін 40⁰-тан, ПВП және ПП жасалған құбырлар үшін 60⁰-тан аспауға тиіс.

8.11 Шыны, фаолит, фарфор және антегмит құ­бырлар беріктігі мен герметикалығына қоршаған ортаның оң температурасында тек қана гидравлика­лық тәсілмен сыналады. Сынаудың пневматикалық тәсіліне рұқсат етілмейді.

8.12 Фаолит пен антегмиттен жасалған құбырлар сынау қысымында 5 минут, фарфор мен шыныдан жасалған құбырлар 20 минут, асбестцементтен жа­салған - 10 минут ұсталады. Шыны құбырлар үшін сынақ қысымы 1,25 жұмыс қысымындай, бірақ           2 кгс/см² кем емес, ал ситалды, фарфор және кера­мика құбырлар үшін - 1,5 жұмыс қысымындай, бірақ  2 кгс/см²  кем болмайтындай болуы қажет.

8.13 Егер сынау кезінде манометр бойынша қы­сым төмендемесе, және пісірілген жіктерде, фланцты қосылымдарда, арматура корпустарында, ыдыстар­дың, аппараттар мен құбырлардың бетінде ағындар мен буланулар, бұзылу белгілері мен көзге көрінетін қалдық деформациялар байқалмаса, ыдыстар, ап­параттар мен құбырлардың беріктігі мен тығыздығын гидравликалық сынаудан өтті деп есептеледі.

8.14 Мемлекеттік бақылау органдарының бақы­ла­уымен жабдықтар мен құбырларды сынау осы орган­дардың бекіткен ережелерінің талаптарына сәйкес жүргілуі керек.

Жабдықтар мен құбырларды сынау процесінде құрастыру жұмыстарында жіберілген ақаулар табыл­ған жағдайда, ақаулар жойылғаннан кейін сынау қай­та жүргізілуі тиіс.

Қысым астындағы ыдыстардағы, аппараттар мен құ­бырларда, ал механизмдер мен машиналарды - олар жұ­мыс істеп тұрған кезінде ақауларды жоюға рұқсат етілмейді.

8.15 Кері температурада жабдықтар мен құбыр­ларды гидравликалық сынаудан өткізу процесінде сұйықтықтың қатып қалуын болдырмау шараларын (сұйықтықты жылыту, қату температурасын төмен­дететін қосымшаларды қосу) қолдану керек.

8.16 Гидравликалық сынаулар аяқталған соң құбырлардан, ыдыстар мен аппараттардан сұйықтық жойылуы керек, ал тығын қондырғылары ашық қалпында қалуы керек.

8.17 Пневматикалық сынауда ыдыстардағы, ап­параттағы, құбырлардағы қысымды келесі сатыларға қарап біртіндеп жоғарылату керек: 0,2 МПа (2 кгк/см²) дейінгі жұмыс қысымында пайдаланылатын ыдыс­тар, аппараттар мен құбырлар үшін - сынау қысы­мының 60 % жеткенде, 0,2 МПа (2 кгк/см²) және одан да жоғары жұмыс қысымында пайдаланылатын ыдыс­тар, аппараттар мен құбырлар үшін сынау қысымының 30 және 60 % жеткенде. Байқау уақы­тында қысымды жоғарылату тоқтатылады.

Ақырғы байқауды жұмыс қысымында жасайды жә­не қағида бойынша, герметикалық сынаумен біріктіреді.

8.18 Беріктігі мен тығыздығын пневматикалық сы­нау ауамен немесе инертті газбен жүргізіледі. Берікті­гін сынау қысымы жер үсті төсемдеріндегі құбырлар­ды сынау учаскесінің ұзындығы 5-кестеде  көрсетіл­ген шамадан аспауға тиіс.

Пісіру түйістерінің, фланцті қосылымдар мен тығыз­дауыштардың герметикалығы төмендегі тәсілдермен:

а) құбырдың қосылған жеріне сабын ерітіндісін жағып, ақаулы жерлерден ауа көбіктерінің пайда болуын бақылау арқылы;

б) сынау жүргізіліп отырған ауаны немесе инертті газды одоризациялау арқылы;

в) галондты ағын іздегіш арқылы тексеріледі.

 

5-кесте

 

 

8.19 Пневматикалық сынауды бастағанға дейін нақты жағдайларда сынау жұмыстарын қауіпсіз жүр­гізу бойынша нұсқау жасалуы керек, онымен сынауға қатысушылардың барлығы таныстырылуы тиіс.

8.20 Беріктікке пневматикалық сынаулар жүргізуге рұқсат етілмейді:

а) сынғыш материалдардан жасалған (шыны, шойын, фаолит және т.б.) ыдыстар, аппараттар, құбырлар үшін;

б) жұмыс істеп тұрған цехтарда орналасқан ыдыстар, аппаратттар, құбырлар үшін;

в) жұмыс істеп тұрған құбырдың жанындағы эста­кадаларда, арналар мен науаларда орналасқан құбырлар үшін;

г) егер ыдыстарда, аппараттарда немесе құбыр­ларда сұр шойыннан жасалған арматура орнатылса, [0,4 Мпа (4 кгк/см ²)] артық қысымда.

8.21 Беріктікке сыналатын гидравликалық немесе пневматикалық қысым 5 мин. бойы ұсталады, содан соң оны жұмыс қысымына дейін төмендетеді.

8.22 Ішкі жабыны бар болат технологиялық құ­бырлардың беріктігі мен тығыздығы гидравликалық тәсілмен сыналады, қысымды жұмыс қысымының 1,25-не тең сынауына дейін, бірақ 6 кгс/см² кем бол­майтындай көтеріледі. Сынақ мерзімін 5 минут ұстай­ды. Жобамен қаралған жағдайлардағы сынаулардан кейін, жабынның тұтастығына ұшқынды индуктордың көмегімен электролитті тәсіл арқылы қосымша сынау жүргізіледі. Бұл жағдайда тексерілетін учаске немесе желілер электрден оқшауландырылады.

8.23 Жұмыс құжаттамасында нұсқаулар болмаса герметикалық сынау уақыты ыдыстарды, аппарат­тарды, құбырларды байқау ұзақтылығымен анықта­луы керек, егер ажырайтын және ажырамайтын қосы­лыстарда саңылаулар мен монометр бойынша қы­сымның төмендеуі сынау кезеңінде температураның өзгеруін ескере отырып анықталмаса, сынаулар қанағаттанарлық болып табылады.

8.24 Жабдықтар мен құбырларды жеке сынаудың қорытынды кезеңі болып оларды жеке сынаудан кейін кешенді сынауға қабылдау актісіне қол қою болу керек.

1-қосымша

(міндетті)

 

ІСКЕ ҚОСУ-РЕТТЕУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗУ ТӘРТІБІ

 

1 Іске қосу-реттеу жұмыстарына жабдықтарды жеке сынау мен кешенді сынауды жүргізу мен дайын­дау кезеңінде орындалатын жұмыстар кешені жатқызылады.*

2 Жеке сынау кезеңі болып (бұдан былай жеке сынау деп аталатын) жабдықты жұмыс комиссиясы­ның кешендік сынау үшін қабылдауға дайындау мақ­сатымен жекелеген машиналар, механизмдер мен агрегаттарда жеке сынауды өткізуге қажетті жұмыс құжаттары, стандарттар мен техникалық шарттармен қарастырылған талаптардың орындалуын қамтама­сыз ететін, құрастыру мен іске қосу-реттеу жұмыс­тарын қосатын кезең түсініледі.

3 Жабдықты кешенді сынау кезеңі болып (бұдан былай кешенді сынау) түсініледі:

жұмыс комиссиясының жабдықты кешенді сынау­дан өткізу үшін қабылданғаннан кейін орындалатын іске қосу-реттеу жұмыстарын және мелекеттік қабыл­дау комиссиясының объектіні пайдалануға қабылда­ғанға дейін кешенді сынаудың өзін өткізу кезеңі.

4 Жүктеме арқылы жабдықтың сынау туралы шешім тапсырыс берушінің өкімімен, бас мердігерлік ұйым және құрастыру ұйымының жетекшісімен қабыл­данады, ал сынақтың өзі олардың бірлескен бұйрығы­мен тағайындалған комиссия арқылы ҚР Мемқалтех­Бақылау және ҚР Төтенше жағдайлар жөніндегі Агентіктің өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі.

5 Жеке сынауды бастамас бұрын электротехника­лық қондырғылары, басқарудың автоматтандырыл­ған жүйелері, санитарлық-техникалық және жылу кү­шінің жабдықтары бойынша іске қосу-реттеу жұмыс­тары жүргізіледі, олардың орындалуы технологиялық жабдықтың жеке сынауын жүргізуді қамтамасыз етеді.

Аталған қондырғыларды, жүйелер мен жабдықты жеке сынауды құрастыру жұмысының тиісті түрін жа­сау бойынша ҚНжЕ келтірілген талаптарға сәйкес жүргізеді.

6 Кешендік сынамалау кезеңінде өнімнің бірінші партиясының шығуын қамтамасыз ететін жобамен қарастырылған технологиялық процесте бос жүрісі­нен кейін жабдықты жүктемелік жұмысқа ауыстыру мен соңынан тұрақты жобалық технологиялық тәртіп­темеге келтіріп, жабдықтың өзара байланысты бірік­кен жұмысын тексеруді, реттеуді және қамтамасыз етуді орындайды.

Жабдықты кешендік сынауды бастамас бұрын апатқа қарсы және өрттен қорғау құралдарының автоматтандырылған және басқа да құралдары іске қосылуы керек.

7 Іске қосу-реттеу жұмыстарының көлемі мен шарттары, соның ішінде жабдықты кешенді сынама­лау кезеңінің ұзақтылығы, қажетті пайдалану қызмет­шілердің саны, отын-энергетика ресурстары, мате­риал мен шикізат мөлшері ҚР тиісті министрліктері мен ведомстволарымен бекітілген, құрылыспен кәсіп­

орындардың, объектілердің, цехтар мен өндірістер­

дің аяқталған құрылысын пайдалануға қабылдаудың салалық ережелерімен анықталады.

8 Пайдалану режимінде жабдықтарды кешенді сынау кезеңінде бас мердігерлік және қосалқы мерді­герлік ұйымдар құрылыс және құрастыру жұмыстары­ның анықталған ақауларын жою үшін тиісті жұмыс­керлерді жедел тарту үшін өзінің инженерлік-техника­лық қызметкерлерін кезекшілігін қамтамасыз етеді.

9 Іске қосу-реттеу жұмыстарының құрамы мен оларды орындау бағдарламасы жабдықты дайындау­шы-кәсіпорындарының техникалық шарттарына, ең­бекті қорғау мен қауіпсіздік техникасының ережеле­ріне, өрт қауіпсіздігі, мемлекеттік бақылау орындары­ның ережелеріне сәйкес болуы керек.

10 Іске қосу-реттеу процесінде айқындалған және жабдықты кешенді сынауда жобалық құжаттармен қарастырылмаған, қосымша жұмыстарды тапсырыс беруші немесе оның тапсырмасы бойынша белгілен­ген тәртіппен рәсімделген құжаттар бойынша құры­лыс және құрастыру ұйымдары орындайды.

11 Жабдықты жеке сынау мен кешенді сынамалау процесінде және де іске қосу-реттеу жұмысында анықталған жабдық ақаулары тапсырыс берушімен (немесе дайындаушы-кәсіпорынмен) объектіні пайда­лануға қабылдағанға дейін жойылуы тиіс.

12 Жабдықты кешенді сынаудан өткізу мен дайындау кезеңінде орындалатын 6-т. көрсетілген жұмыстар мен шаралар тапсырыс берушімен немесе оның тапсырмасы бойынша іске қосу-реттеу ұйымы­мен және бас мердігер мен құрастыру ұйымдарының қосалқы мердігерлерімен және қажет болса - жаб­дықты дайындаушы - кәсіпорнының қамқоршы қыз­меткерімен - жасаған бағдарлама мен кесте бойын­ша жүзеге асырылады.

13 Жабдықты кешенді сынамалау бас мердігер­дің, жобалық және қосалқы мердігерлік құрастыру ұйымының инженерлік-техникалық кызметкерлердің, ал қажет болған жағдайда - жабдықты дайындаушы- кәсіпорнының қызметкерлерінің қатысуымен - тапсырыс берушінің пайдалану қызметкерлермен жүзеге асырылады. Кешендік сынамалау нәтижелері бойынша «Қазақстан Республикасындағы өкілеттік­терді, міндеттерді, сондай-ақ салынған объектілерді қабылдау жөніндегі қабылдау және жұмыс комиссия­сының міндетті құрамын белгілеу Ережелеріне» сәй­кес жұмыс комиссиясының жабдықты қабылдау тура­лы актісі жасалады.

 

 

 

2-қосымша

(міндетті)

 

ЖАБДЫҚТАР МЕН ҚҰБЫРЛАРДЫ ҚҰРАСТЫРУ КЕЗІНДЕ

РЕСІМДЕЛЕТІН ӨНДІРІСТІК ҚҰЖАТТАР

 

Жабдықтар мен құбырларды құрастыру кезінде кестеде келтірілген өндірістік құжаттама жасалу керек, ал оларды тапсырғанда (1-3-т.т. көрсетілгенді қоспағанда) жұмыс комиссиясына тапсырылу керек.

 

 

3-қосымша

(міндетті)

 

БОЛАТ ҚҰБЫРЛАРДЫҢ ПІСІРІЛГЕН НҰСҚАЛАРЫН МЕХАНИКАЛЫҚ СЫНАУ

 

Сынау түйістерінен дайындалған пісірілген нұсқаларын механикалық сынау келесі талаптардың сақталуын дәлелдеу керек:

а) статикалық созудағы уақытша кедергі пісірілетін құбыр металының уақытша кедергісінің төменгі шегінен кем болмауы керек;

б) статикалық бүгілуге сынағанда бүгілу бұрышы кестеде келтірілгендерден кем болмауы керек;

в) сәулеге дейін қабыстырылған нұсқада құбыр қабырғасының үш қалыңдығына тең сызаттар болмауы керек;

г) 10 МПа (100 кгк/см²) жоғары Р_y мен қабырға қалыңдығы 12 мм және артық І санатты құбырларды доғалы пісіруде металл жігінің соққы тұтқырлығы МСТ 6996-66* бойынша ІV типті нұсқалардан анықталған плюс 20 °С температурасында металл жігі бойынша орналасқан кертпесі бар барлық болаттар үшін аустениттіктен басқа, 50 Дж/см² (5 кгк·м/см²) кем емес, аустениттік үшін - 70 Дж/см² (7 кгк·м/см²) болу керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-қосымша

(міндетті)

 

БОЛАТ ҚҰБЫРЛАРДЫҢ ПІСІРІЛГЕН ҚОСЫЛЫСТАР САПАСЫНЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАЛЫН

РАДИОКЕСКІНДЕМЕЛІК БАҚЫЛАУ НӘТИЖЕЛЕРІ БОЙЫНША АНЫҚТАУ

 

1 Пісірілген қосылыс сапасының жиынтық балы 1 және 2-кестелерге сәйкес қосылыстарды жеке бағалаудан алынған ең үлкен балдарды қосу арқылы анықталады.

2 Құбырлардың пісірілген қосылыстарының сапасын жік осі бойынша пісірілмеген ұзындығы, имектігі мен жік түбірінің артық балқуы мен балқымауына және балқымауы мен сызаттары болуына байланысты бағалау             1-кестеде көрсетілген.

 

1-кесте

 

 

3 Радиографиялық бақылауда кесіп алынған кіріспелердің (саңылаулардың) мүмкін өлшемдері және олардың балмен берілген бағалары 2-кестеде көрсетілген. Егер кіріспелер (саңылаулар) болмаса, пісірілген қосылыс учаскесі 1 балмен бағаланады.

 

2-кесте