Жер мѕселесінде зерделі зањ керек



Жер мѕселесінде зерделі зањ керек





Жер пайдалану ќђќыѓы љте кџрделі жѕне љзекті мѕселелер ќатарына жатады. Себебі, жер пайдалану ќђќыѓы объективтік жѕне субъективтік маѓынада мемлекеттік жѕне мемлекетгік емес оныњ объектілері мен субъектілері болуы мџмкін. Сонымен бірге, жер учаскесіне аталѓан жер пайдалану ќђќыѓыныњ пайда болу негіздері, маќсаттары жѕне мазмђны да осы мѕселелер ќатарында орындалады.



"Жер туралы" зањныњ 34-бабы "Жер учаскесіне ќђќыќ беру тѕртібі" деп аталады. Бђл бап мемлекет билігіндегі жерді жер учаскелерін пайдаланушыларѓа ѓана ќолданылады. Сондыќтан, бђл баптыњ аты мазмђнына сай келмейді. Егер біз зањныњ 9-бабында пайдаланылатын негізгі ђѓымдарѓа зер салсаќ, жер ќатынастарыныњ объектісі - жер, жер учаскелері, жер џлестері. Жерге меншік ќђќыѓыныњ объектісі де - жер (жер учаскелері). Жер пайдалану ќђќыѓы дегеніміз - тђлѓаныњ мемлекеттік меншіктегі жер учаскесін љтеулі жѕне (немесе) љтеусіз не мерзімсіз жѕне бір мерзім ішінде (жерді уаќытша пайдалану) иемдену жѕне пайдалану мџмкіндігі. Соњѓы аныќтамада жер пайдалану ќђќыѓыныњ объектісі де - жер учаскесі болса да, жерге ќђќыќ жер учаскесін иемденуге жѕне пайдалануѓа мџмкіндік беретін объект ретінде ќаралып отыр. Жоѓарыда аталѓан жер ќатынастарыныњ объектісі - жер (жер учаскесі) болѓандыќтан, тѕжірибе жџзінде жер ќатынастарыныњ пайда болуына жер учаскесі - негізгі элемент болып саналады. Сондыќтан жерге (учаскеге) салыќ салынады, жер учаскесі аќылы немесе аќысыз мемлекеттік емес тђлѓаларѓа беріледі.



"Жер туралы" зањныњ 8-тарауында жер учаскесімен жер пайдалану ќђќыѓы кепілге салу объектісі ретінде ќаралѓан. Оны осы тараудыњ 59-бабыныњ 1-тармаѓындаѓы: "Кепіл заты - кепілге берушініњ жеке меншік ќђќыѓымен немесе пайдалану ќђќындаѓы жер учаскесі болуы мџмкін" деген сљйлеммен байќауѓа болады. Біраќ 8-тараудыњ атауында жѕне 59-62-баптарында жерді кепілге берудіњ объектісі (мѕні) ретінде жер учаскесі жеке меншікте болса, жер учаскесін кепілге берілетіні дђрыс айтылып, жер учаскесін пайдалану ќђќыѓында болса, пайдалану ќђќыѓы кепілге салудыњ объектісі есебінде (нысанында) ќаралуы дђрыс емес.



"Жер туралы" зањныњ 4-тарауы "Жер пайдалану ќђќыѓы" деп аталады. Оныњ 20-бабында жер пайдалану ќђќыѓы заттыќ ќђќыќ болып табылады. Жер пайдалану ќђќыѓына, осы зањѓа немесе заттыќ ќђќыќтыњ табиѓатына ќайшы келмейтіндіктен, меншік ќђќыѓы туралы нормалар ќолданылады деген. Біраќ, "Жер туралы" зањныњ 3-тарауындаѓы жерге меншік ќђќыѓыныњ мазмђнында кљрсетілген ережелер ќолданылмаѓан. Дђрысы "Жер учаскесін пайдалану ќђќыѓы" деп атауы керек еді. Себебі, жоѓарыда жер ќђќыќ ќатынастарыныњ объектісі жер учаскесі (9-баптыњ 17-тармаѓы) екенін атап љттік. Сондыќтан да, 34-бап жер учаскесіне ќђќыќ беру деп аталады. Оныњ 5-тармаѓында жергілікті атќарушы органныњ жер учаскелеріне тиісті ќђќыќтар беру туралы шешімі жерге орналастыру жобасы негізінде ќабылданып, љтініш берушіге шешім ќабылданѓан кезден бастап 7 кџн мерзімде "Жер учаскесіне меншік ќђќыѓын немесе жер пайдалану ќђќыѓын беру туралы шешімніњ кљшірмесі тапсырылады" - деп дђрыс ќљрсетілген. Жер учаскесіне жеке меншік жѕне тђраќты жер пайдалану ќђќыѓына ерілетін ќђжаттардыњ нысандары туралы аталѓан баптыњ 7-тармаѓында айтылѓан. Сондыќтан, "Жер туралы" зањныњ 34-бабы пайдалану ќђќыѓына жер учаскесін беру деп аталуы дђрыс болады. Бђл баптыњ орысшасы: "Предоставление земельного участка на право землепользования". Осы баптыњ 2-тармаѓында "Мемлекеттік жер учаскелеріне меншік (немесе) жер пайдалану ќђќыѓын алуѓа мџдделі жеке жѕне зањды тђлѓалар жер учаскесіне орналасќан жерден жергілікті органѓа љтініш беріледі" деп кљрсетілген. Бђл ретте љтініште жер пайдалану ќђќыѓын беруді емес, жер учаскесіне меншік немесе пайдалану ќђќыѓын беруді дђрыс кљрсеткен.



Жергілікті љкілді органдар мен жергілікті љзін-љзі басќару органдары ешкімге ќђќыќ бере алмайды. Олар табиѓи ресурстарѓа билік жасай алады, оларды бере алады жѕне ќайтарып ала алады. "Жер туралы" зањдаѓы мемлекеттік органдардыњ жер ќатынастары саласындаѓы кђзыреттерінде (10-14-баптар) жер учаскелерін беру, ќайтарып алу кљзделген. Жерге (жер учаскесіне) ќђќыќ беру ќаралмаѓан. Сондыќтан, аталѓан органдардыњ ќђзыретінде ќаралмаѓан мѕселелер жљнінде оларды жерге (жер учаскісіне) ќђќыќ беру (34-бап), тоќтату, жер пайдалану ќђќыѓын кепілге беру (59, 61-баптар), пайдалану ќђќыѓын сатып алу (66, 67-баптар) сияќты функциялар зањда ќаралмаѓандыќтан, зањсыз болып саналады.



"Жер туралы" зањныњ редакциялары мен орыс тілінен аударѓанда жіберілген ќателіктер де бар: мысалы, 59-баптыњ 1-тармаѓында "Кепіл берушіге жеке меншік ќђќыѓы мен немесе жер пайдалану ќђќыѓымен тиесілі жер учаскесі кепіл нысаны болуы мџмкін" деген сљйлем, оныњ орысшасы: "Предметом залога может быть земельный участок, принадлежащий залогодателю на праве частной собственности или право землепользования". Бђл сљйлемде негізгі ќате - кепілдіњ заты ретінде жер пайдалану ќђќыѓыныњ кљрсетілуі. Кепілге берілетін зат - жер учаскесі, яѓни пайдалану ќђќыѓындаѓы жер учаскесі. Сондыќтан да, аталѓан орысша редакцияныњ дђрысы мынадай болуы керек: "Предметом залога может быть земельный участок принадлежащий залогодателю на праве частной собственности или пользования".



Ќазаќша редакциясы: "Кепілдіњ заты кепілге берушініњ жеке меншігіндегі немесе пайдалануындаѓы жер учаскесі болуы мџмкін" десе дђрыс болады. "Жер туралы" зањныњ 61-бабы: "Џйлер (ќђрылыстар, ѓимараттар) бар жер учаскесін немесе сондай жер учаскесіне жер пайдалану ќђќыѓын кепілге салу" деп айтылѓан. Бђл баптыњ редакциясын 37-баптаѓы редакциямен салыстырып ќайта ќарау ќажет. Себебі, кепілге салынѓан зат - жер учаскесі немесе ќђрылыс болуы керек. Олардыњ жеке меншік иесі мен пайдаланушылары бар. Сондыќтан, кепілге берушініњ заты ќђрылыс объектісі (заты) немесе жер учаскесі болуы мџмкін екеніњ еске алу ќажет. "Жер учаскесіне жер пайдалану ќђќыѓын салу" деген сљйлем тџсініксіз. Сондай-аќ осы баптыњ орысша редакциясы да дђрыс емес. "Залог земельного участка или права землепользования земельным участком, на котором имеются здания (строения, сооружения)" - деген сљйлемдегі "залог земельного участка или права землепользования земельным участком" деген сљздердіњ џѓымы тџсініксіз.



Жоѓарыда аталѓан кемшіліктерді тџземей жер ќђќыќ ќатынастарын нарыќ экономикасы жаѓдайында одан ѕрі дамыту мџмкіндігіне жол ашпайды. Сондыќтан, "Жер туралы" зањныњ нормаларын жетілдіру, шыњдау - кезек кџттірмес љзекті мѕселелердіњ бірі болып саналады.





А.Урисбаева,



КазМЗА-ныњ "Экологиялыќ,



жер жѕне аграрлыќ ќђќыќ"



кафедрасыныњ аѓа оќытушысы












(c) 2020 - All-Docs.ru :: Законодательство, нормативные акты, образцы документов